Esperanta Ligilo
Oficiala organo de Ligo Internacia de Blindaj
Esperantistoj
numero 10 - Decembro 2022
Enhavtabelo
Noto de la redaktanto.
Kongresa raporto.
87-a IKBE, Italujo, Junio 2023 - dua komuniko
Interesa prologo.
150-jarigxo de Vladimir arsenjev.
Hilda Dresen (1896-1981).
Stenografia pagxo (cxi tie ellasita).
Forpaso: Walter Wagner.
Por cerbumado nur ioma.
Grava atentigo.
Noto de la
redaktanto
Cxar mankas al ni la promesitan duan
parton de la raporto aperinta en la novembra kajero de Esperanta Ligilo,
ni aperigas cxi tie alian raporton, kiu koncernas ankaux la parton de la
arangxo, kiu mankis en la antauxa raporto. Pardonu, ke gxi komencigxas
per ripeto de multaj informoj pri la okazintajxoj de la vendredo kaj de
la sabata mateno, kaj ke pri la ceteraj gxi limigxas al iom tro rapida
informado. Tamen oni plezure legas la
vervajn frazojn de nia redaktorino.
Pri nia dumkongresa Asembleo ni
ankoraux atendas protokolon.
Kongresa raporto
La 87-a internacia kongreso de blindaj
esperantistoj okazis virtuale,
pere de zoom-konferencejo, sub la
prezidanteco de s-ano Pier Luigi da Costa, la 23-25-an de
septembro 2022. En gxi partoprenis entute 57 personoj el 21 landoj de Euxropo
kaj Azio. Tio atestas pri la plensukceso de la iniciato. En la pasintaj
“realaj” kongresoj partoprenis proksimume la sama kvanto de homoj, sed
tiam ni kalkulis ankaux akompanantojn. Krome, pli ol 200 personoj
auxskultis la dissendojn de la radio "Brjanskaja volna”, kiu disauxdigis
la plimulton de la programeroj de la kongreso. Koran dankon al Aleksandr
Kacxanov kaj aliaj kunlaborantoj de tiu cxi
radiostacio!
La eniro estis tre simpla, kvankam por kelkaj el
ni uzado de Zoom estis io tute nova kaj kauxzis problemojn. Fojfoje teknikaj
rimedoj malobeis nin, sed po iomete ni lernis.
Vere, la evento estis mirinda! Ni venis al
kongreso, kaj la kongreso venis al ni. En niaj cxambroj eksonis
karaj vocxoj de niaj geamikoj. Homoj eniris kaj eliris. Nu,
mankis brakumoj kaj kisoj, sed certe estis vera kongresa etoso. Dum la
unua vespero cxeestis 37 homoj. Cxiujn programerojn cxeestis pli ol
tridek partoprenantoj. Cxiuj estis sen maskoj, kvankam inter ni estis
malsanaj je kronviruso, eblis infektigxi nur je gxojo kaj optimismo, karakterizaj
por tiaspecaj arangxoj. Cxiam je nia dispono estis niaj karaj
teknikistoj, kiuj prizorgis la bonan funkciadon de la tuta kongreso:
Gradimir Kragicx, Dragan Sxtokovicx, Vjacxeslav Suslov. Al ili
apartan dankegon!
La programon komencis Pier Luigi da Costa, kiu,
vendrede, la 23-an de septembro, je la deksepa horo laux
mezeuxropa somera tempo invitis cxiujn delegitojn saluti la
cxeestantaron kaj fari etan memprezentajxon. Plenumis tion delegitoj el
diversaj landoj kaj regionoj, de la iberia duoninsulo gxis Koreio.
Sekve, la prezidanto prezentis LIBE al novaj esperantistoj kaj interesigxantoj,
parolante pri la agado kaj celoj de la organizajxo, substrekante la bezonon
adaptigxi al (kaj profiti el) novaj teknikaj kondicxoj, favorante la legadon,
la konversacion kaj la Esperanto-kulturon inter blinduloj. Poste venis
la vico de Nedeljka Lojxajicx, kiu gvidis programeron titolitan
"Novaj Esperantistoj sin prezentas", en kiu grupeto da bravaj
sxiaj gelernantoj parolis pri si mem, deklamis poemojn kaj kantis.
Poste okazis koncerteto de Fabrice Morandeau, suficxe konata muzikisto, kiu
rakontis al la cxeestantoj pri siaj spertoj muzikkampe kaj auxdigis kelkajn
siajn kantojn en diversaj lingvoj.
La vendreda programo finigxis per interkona
vespero. Dum pauxzoj kongresanoj povis libere interparoli. Multaj
plendas, ke mankas al ili eblecoj praktike uzi la lingvon dum simpla
babilado, sed ne multaj kongresanoj uzis tiun eblecon. Estis
arangxitaj specialaj salonoj por tiu celo, sed oni apenaux uzis ilin. Kiel
vera kongresejo, la nia virtuala havis kafejon, vendejon kaj ecx necesejon
(preskaux neuzitan).
Sabate kaj dimancxe okazis
“Konversacia rondo”, kiun lerte kaj brile gvidis Natalia Kasymova.
Gxin volonte vizitis ne nur novaj Esperantistoj. Nun ili scias, ke
langorompiloj povas esti puno kaj regalo.
Sabate, la 20-an de septembro, Otto Prytz
prezentis la prelegon „Atendita kaj neatendita muziko el landoj kiujn mi
vizitis”. Admirinda kolekto da muzikaj perletoj el diversaj mondopartoj!
Je la 11:30 h. prelegis Galina Lukjanenko:
“Balalajko – la muzika simbolo de Rusio”, kaj je la 12:30
Jiři Jelinek: “Jaroslav Jejxek – cxehxa viddifektita komponisto”,
13:30 Attila Varro: “Hungara kontribuo al la muzikliteraturo en la unua duono
de la dudeka jarcento”.
Je la 15:30 okazis la Gxenerala Asembleo de LIBE.
Sxajne, la plej sxatata kaj atendata parto de cxiu
nia kongreso estas Internacia arta vespero, kaj la cxi-foja ne
estis escepto. Gxin partoprenis pli ol 20 personoj. Gvidis la vesperon
Natalia Kasymova.
Dimancxe prelegis Joaquim Lagartixa:
"Portugala muziko – interkrucigxo de kulturoj", Vjacxeslav
Suslov: "Ivan Panickij - La unua emeritita viddifektita aktoro",
Natalia Kasymova: "Blindaj muzikistoj el Tagxikio". Nia
veteranino tamara Sergejevna Andrejeva el Sankt-Peterburgo prezentis “Promenadon
tra la Jesenin-arbaro”.
La kongreso ne imageblas sen ekskursoj. Moskvaj
Esperantistoj preparis por ni ekskurson tra Moskvo.
Sendube, multaj el ni interesigxis pri la prezento
de sekvantjara IKBE. Ecx se oni ne intencas partopreni, revi ne estas
malpermesite. Pier Luigi da Costa informis nin, ke la kongreso okazos en
la pitoreska cxemara urbeto
San Benedetto del Tronto. Plie pri tio vi legos en kongresaj komunikoj.
Italaj samideanoj esperigis nin, ke eblos partopreni la kongreson ankaux
virtuale.
Dum la fermo de la Kongreso estis diritaj multaj
dankvortoj al la organizantoj, teknikistoj, prelegantoj.
Resume, la virtuala kongreso de blindaj
Esperantistoj, pri kiu multaj el ni revis dum jaroj, malgraux kelkaj
neeviteblaj malglatajxoj,estis plensukcesa. Ni esperas, ke okazos
ankoraux multaj similaj arangxoj, cxar la ideo mem placxis al multaj el
ni. Espereble, en la venontaj kongresoj oni povas partopreni ankaux
virtuale.
Kongresa
limeriko
Jen okazis kongres’ virtuala.
Ni ne tintis per niaj pokaloj,
sed cxe l’ fin’ de l’ kongres’
drinku ni je sukces’,
longa vivo kaj sano reala!
Olena Posxivana,
Joaquim Lagartixa.
87-a IKBE, Italujo, junio
2023
dua komuniko
Maro, suno kaj kulturo: jen la 87a
Internacia Kongreso de Blindaj Esperantistoj. San Benedetto,
mirinda strandurbo de la itala meza marbordo de Adriatiko, atendas de la
3a gxis la 10a de Junio 2023 la blindajn esperantistojn el la mondo por marbani,
promeni tra palmaj aleoj, gustumi italan kuirarton, gxui la kulturan
programon de la Kongreso kaj renkontigxi kun malnovaj kaj novaj geamikoj
per esperanto. La Kongresa temo estas: "La maro, cxu gxi dividas aux
kunigas popolojn". La programo antauxvidas: inauxguron, kvar pritemajn
prelegojn, Asembleon de LIBE, tri muzikajn vesperojn (kanzonoj en esperanto,
folkloraj kantoj kaj dancoj, akordiona virtuozkoncerto),
kaj adiauxan vesperon kun artaj plenumajxoj de la kongresanoj,
tuttagan kaj duontagan ekskursojn, kaj multe da tempo por dedicxi
al la strando, al la urbo kaj al geamikoj.
Nia logxejo kaj kongresejo estos
Hotelo Bolivar, ne tre granda, sed oportune adaptita ankaux por
nevidantoj. La limdato por aligxi estas la 31-a de marto, sed pro la
limigita nombro de cxambroj estas konsilinde aligxi kiel eble plej frue.
Aligxilojn, post pago de la kongresa
kotizo, oni sendu al Violetta de Filippo per retposxto (violadefilippo@gmail.com), aldonante
la ateston pri la farita pago; objekto de la mesagxo estu nepre kongreso87.
nur cxe vera neeblo de retposxta komuniko, sendu paperan aligxilon kaj pag-ateston
al Violetta de filippo, viale malta #aa, IT-#ejacg Firenze, sed tiukaze
memoru, ke posxto ofte tre malrapidas.
cxiu partoprenonto sendu apartan
aligxilon kiel la cxi-suban (en tiu de akompanantoj
manku la lasta linio):
kongreso87
1) persona nomo
2) familia nomo
3) viro/virino
4) naskigxdato
5) lando
6) logxstrato
7) posxta kodo
8) urbo
9) retadreso
10) telefonnumero (internacie konektebla) kaj ev.
skajpa nomo
11) kongresano/akompananto de
12) eventuala kuncxambran(in)o
13) (ne)vegetarano
14) numero de la persona dokumento
15) akompanata de
En la linio 13 aldonu informon, se
iuj nutrajxoj estas de vi nepre netolerataj. Aldonu fine, cxu vi
bezonas oficialan inviton por ricevi vizon.
Oni ne devas pagi apartan
aligxkotizon. La kongreskotizo por unu partoprenanto por la tuta arangxo
estas:
euxroj 490 en unulita cxambro; 350 en dulita
cxambro; 280 en trilita cxambro.
La kotizo inkluzivas logxadon,
matenmangxojn, du cxefmangxojn tage kun elekteblo inter du menuoj kaj
trinkakvo inkluzivita, uzadon de kunvenejoj kaj de la strando kun
sunombreloj kaj kusxlokoj, uzadon de tandemoj kaj pedalboatoj kaj cxiujn
arangxojn de la kongreso. Kafo kaj trinkajxoj (vino, biero, sukoj k.s.)
estas pagendaj aparte.
La tutan sumon oni pagu cxe la aligxo
al: IABE, banko Fideuram,
IBAN IT08F 03296 01601 0000 6728 4647, S]ift
FIBKITMM.
Kiam vi mendas la pagon en via banko, certigxu, ke
vi pagas ankaux la bankan koston de la transpago: tiel oni evitos
malagrablajn miskomprenojn.
Ni rekomendas, ke cxiu ne tute
sendependa kongresano havu akompananton, kaj cxiu akompananto prizorgu
ne pli ol du blindulojn. Por klarigoj kaj pliaj informoj kontaktu
telefone Danielan Bottegoni (+339-8007222) aux Violettan
De Filippo (+338-9486830).
Hotelo Bolivar estas moderne ekipita,
havas interretan konekton kaj estas bone adaptita por blinduloj
per brajlo, vocxaj komandoj ktp; ankaux la vojo al la strando estas
adaptita.
En San Benedetto del Tronto la maro
estas pura, kun milde dekliva fundo; la blanksabla plagxo estas vasta
kaj limas gxin longa aleo kun palmoj kaj oleandroj, multaj
artajxoj, cxiuspecaj vendejoj kaj pluraj lauxtemaj gxardenoj.
Paralele kuras bicikla vojo. La suda moleo
de la fisxista haveno estas kvazaux subcxielamuzeo de skulptitaj
rokoj; cxe la norda moleo trovigxas muzeo de la mara civilizo kaj
eksterordinara kolekto de cxiutempaj kaj cxiulandaj amforoj, kiujn la lokaj
fisxistoj levis per siaj retoj de la marfundo.
Cxion tion vi povos gxui, kaj ecx pli
multe da belajxoj surprizos kaj cxarmos vin. Nur aligxu kaj venu
al Italujo!
Alvenante per aviadilo, eblaj
flughavenoj norde estas Bologna, Rimini kaj Falconara: de ili San
Benedetto estas atingebla per rektaj trajnoj. El la roma
flughaveno, pli sude, eblas atingi la lokon per rektaj auxtocxaroj
aux per fervojo, sed cxi-kaze kun dumvoja sxangxo de trajno. Pli precizajn
informojn ni certe aperigos.
P. L. da Costa,
sekretario de IABE
Interesa prologo
Legu la cxi-suban tre originalan
tekston, kiu estas prologo de la sveda romano "Orm la Rugxa"
de Frans Gunnar Bengtsson (1894-1954), publikigita en 1945 kaj
esperantigita de Bertil Nilsson.
Pri la stato de la
razitoj en Skanio en la epoko de regxo Harald Bludenta
Multaj maltrankvilaj viroj forlasis
Skanion kun Bue kaj Vagn, sed ne trovis sukceson en
Hjörungaväg; aliaj akompanis Styrbjörn al Upsalo kaj
falis kun li/ Kiam sciigxis hejme, ke malmultaj revenos, oni recitis funebropoemojn
kaj starigis memorsxtonojn, kaj poste cxiuj prudentaj homoj
akordigxis pri tio, ke cxio, kio okazis, estas tre bona, cxar nun oni povas
esperi pri pli da kvieto ol antauxe kaj malpli da disparceligoj kaj intersxangxoj
de posedajxoj helpe de egxaj feroj/ Nun venis abundaj jaroj, kun sekalo
kaj haringoj, kaj la plimulto bone prosperis; sed tiuj, kiuj pensis, ke
la rikoltoj malfruas, ekspediciis al Anglolando kaj Irlando kaj sukcese batalis,
kaj multaj restis tie.
Nun razitoj komencis veni al Skanio, kaj de la
lando de la saksoj kaj de Anglolando, por prediki la kristanan
instruon. Ili havis multon pri kio rakonti, kaj komence homoj estis
scivolemaj kaj volonte auxskultis; kaj al virinoj
sxajnis amuze esti trempitaj de la
fremduloj kaj ricevi blankan cxemizon donace. Sed baldaux ekmankis
cxemizoj al la fremduloj; kaj homoj cxesis auxskulti iliajn predikojn,
kiuj sxajnis lacigaj kaj ne tre kredindaj; cetere ili parolis en balbuta
lingvajxo, kiun ili lernis en Hedeby aux sur la okcidentaj insuloj, kaj tial
sxajnis infanecaj laux prudento/
Tial la kristanigado malmulte progresis; kaj la
razitoj, kiuj multe parolis pri paco kaj kiuj antaux cxio brulis
pro perfortemo kontraux la dioj, de tempo al tempo estis kaptitaj
de religiaj homoj kaj pendigitaj en sanktaj fraksenoj kaj
penetritaj de sagoj kaj donacitaj al la birdoj de
Odin/ Sed aliajn, kiuj venis norden en la arbarojn de Geingio,
kie nur malmulte da religio estis, tiujn oni bonvenigis kaj
kondukis ligitajn al foiroj en Smolando kaj sxangxis ilin por bovoj
kaj kastoraj feloj/ Kiel sklavoj de la smolandanoj kelkaj kreskigis la
harojn kaj sentis malkontenton pri Jehovah kaj meritis la mangxon; sed la
plimulto dauxre volis faligi la diojn kaj trempi virinojn kaj infanojn, prefere
ol sensxtonigi kampojn kaj mueli grenon, kaj kauxzis al siaj mastroj tiom
da cxagreno, ke baldaux la geingoj ne ricevis du trijarajn smolandajn
bovojn por plentauxga pastro ne pagante aldonon de salo aux fulita
drapo/ Tiam regis en la
limregiono malbona humoro kontraux la razitoj.
Iun someron informo trakuris la tutan Danoregnon,
ke regxo Harald Bludenta anigxis al la nova instruo. En sia juneco li
jam faris provon, sed urgxe repasxis, sed nun li definitive
transiris. Cxar regxo Harald estis nun maljuna, kaj jam longe lin
turmentis akra doloro en la dorso, tiel ke ne multan gxojon donis
al li liaj biero kaj virinoj, kaj sagxaj
episkopoj, kiujn sendis la imperiestro, jam
frotis lin per ursograso plifortigita per apostolnomoj kaj vindis lin en
sxafofeloj kaj donis al li benitan herbinfuzajxon anstataux biero
kaj signis krucon inter liaj sxultroj kaj elsorcxis el li
multajn diablojn/ Gxis malaperis la doloro kaj
farigxis la regxo kristano.
La piuloj tiam promesis, ke pli terura mizero lin
trafos, se li denove sin submetos al oferado aux montros senfervoron en
la kredo. Tial regxo Harald ordonis, estante denove movkapabla kaj
povante preni al si junan mauxran sklavinon, kiun Olof kun la Gemoj,
regxo de Cork, sendis al li kiel amikan donacon, ke cxiuj lasu
sin kristanigi; kaj malgraux tio, ke tia parolo de homo, kiu mem devenis
de Odin, sxajnis stranga, multaj lin obeis, cxar li longe regis kun bona
fortuno kaj tial havis auxtoritaton en la lando. Tiujn, kiuj perfortis
kontraux pastroj, li jugxis per plej severaj
punoj; kaj en Skanio la nombro de pastroj
kreskis, kaj pregxxejojn oni konstruis sur la ebenajxo. kaj oni
cxesis sin turni al la malnovaj dioj krom cxce surmaraj krizoj
kaj brutmalsanoj.
Sed en Geingio oni multe ridis pri cxio tio.
cxar la popolo en la arbaroj apud la limo havis pli da ridemo ol la prudenta
popolo sur la argilo de la ebenajxo, kaj pri la ordonoj de regxoj ili
plej multe ridis. En tiuj regionoj malmultaj havis potencon atingantan
pli foren ol la dekstra mano, kaj inter Jellinge kaj Geingio estis longa
distanco ecx por plej grandaj regxoj. En antikvaj tagoj, en la epoko de
Harald Hildetand kaj Ivar Vidfamne kaj antaux gxi, regxoj kutimis veni
al Geingio por cxasi uro-bovojn en la vastaj arbaroj, sed malofte por
aliaj celoj.
Post tiam la urobovoj malaperis, kaj kun ili
malaperis la vizitoj de regxoj; kaj se nun iu regxo incitigxis
pro ilia malobeemo aux malabunda imposto kaj minacis, ke li venos, li
kutime tiun respondon ricevis, ke neniaj urobovoj estis videblaj en la
regiono, sed ke ili informos lin, kiam tiaj sin montros, kaj
amike akceptos lin tiam. Tial jam longe estis proverbo cxe la logxantoj
apud la limo, ke al ili neniu regxo venos, antaux ol revenos la
urobovoj.
Tiel cxio restis, kia gxi cxiam estis, en Geingio,
kaj nenia kristanismo radikigxis tie. La pastroj,
kiuj provis iri tien, dauxre estis vendataj trans la limon, sed kelkaj
geingoj opiniis, ke oni propre devus ilin tuj mortigi kaj ekmiliti
kontraux la avara popolo en Sunnerbo kaj Allbo
pro tio, ke la pagoj de la smolandanoj ne donis akcepteblan profiton en
la komerco.
150-jarigxo de Vladimir Arsenjev (1872–1930)
Delonge, en la fino de pasinta jarcento, juna
oficiro Vladimir Klavdievicx Arsenjev alvenis la Ekstrem-Orienton.
En tiu tempo Vladivostoko estis tre juna urbo.
Tie, kie nun situas grandaj sxtonaj domoj, kie laux vastaj stratoj
movigxas tramoj kaj auxtobusoj, tiam kreskis arbaroj, kiujn vizitis
tigroj. Ekde infanagxo Arsenjev interesigxis pri
geografio. Nome tiu intereso pri foraj landoj
kondukis lin al marbordoj de Pacifiko. Trupo, kie li militservis, gardis
sxtatlimojn. La juna oficiro konatigxis kun cxirkauxurbo de Vladivostoko,
kaj vizitis cxiujn montopintojn, kiuj trovigxis cxirkaux la urbo.
Regimentestro rimarkis, ke la nova oficiro sxatas vagadi tra montetoj
kun fosilo enmane, kaj nomumis lin estro de cxasista tacxmento. Gxi
konsistis el volontulaj pafistoj, kiuj amis tajgon kaj cxasadon. Arsenjev
organizis dauxrajn marsxadojn, esploris
vojojn kaj padojn. Sed tiuj ankoraux ne estis ekspedicioj, sed nur
sondoj. Sed la esplorado formis karakteron de estonta vojagxanto, kaj
helpis konatigxi kun tajgo kaj gxiaj logxantoj. Antaux Arsenjev
kusxis granda, ricxa, preskaux neesplorita regiono kun interesa naturo
kaj multnacia logxantaro. Li ekamis la regionon, gxian unikan naturon,
kaj esploris gxin dum tridek jaroj. Li trapasxis la Ussurian regionon
lauxlonge kaj lauxlargxe, multfoje transiris la montaron Sihxote-Alino, navigis
boate laux montaraj sojlaj riveretoj, kun tornistro surdorse vagadis tra
la virga tajgo. Vojagxoj de Arsenjev estis tre dangxeraj:
multfoje memfaritaj boatoj de lia tacxmento renversigxis, kaj inter
riveraj sojloj dronis tuta provianto de la ekspedicio; ofte
malsatmorto minacis al la vojagxantoj. Tigroj, ursoj kaj aproj sentis
sin mastroj de la tajgo. Por legantoj la aventuroj estas nura
plezuro, sed por la vojagxantoj mem – dangxero, minaco kontraux vivo. En
la tajgo ne necesas sercxi aventurojn, sed lerte
eviti tiujn. Estro de ekspedicio ne nur
respondecas pri si mem, sed pri vivo de siaj kunvojagxantoj.
Arsenjev akiris grandan kaj severan sperton de
vojagxanto. En la junagxo Arsenjev ne ricevis sisteman klerigon, sed li
lernis dum sia tuta vivo. Li lernis de ordinaraj rusaj homoj, sciuloj
de la regiono, malnovaj logxantoj kaj bestobredistoj. Tiuj estis
duonsovagxaj cxasistoj kaj fisxkaptistoj, por kiuj naturo estis viva,
kaj havis propran animon. Iliaj cxasistaj supersticx oj estis transdonitaj
de unu generacio al la alia. Tamen la supersticxoj ne malhelpis al
Arsenjev vidi ilin kiel kuragxaj, bonanimaj kaj honestaj homoj.
Soifo je scioj, scivolemo, intereso al la vivo neniam lasis lin. Arsenjev
kunigis librajn sciojn kun tio, kion vidis en la vivo, kun spertoj de aliaj
personoj, kaj tio helpis al li igxi sciulo de la regiono, senlaca
esploristo pri gxia natura kaj kultura ricxoj. Malkovro
kaj esplorado de la regiono estas rezulto de laborado farde multaj
homoj. Gxis Arsenjev la Ussurian regionon esploris maristoj, topografoj,
zoologoj. Fama vojagxisto Prjxevalskij vizitis la regionon pli frue je
tridek jaroj antaux Arsenjev, kaj verkis por posteuloj libron “Vojagxoj
en la Ussuria regiono”. Arsenjev havis antauxulojn, tamen li mem
kreis direktojn de la regiona esplorado por aliaj homoj. Laux
liaj vojoj direktis sin sovetiaj geologoj, kaj trovis tre valorajn
mineralajn resursojn en la montaro Sihxote-Alino. Dum sovetia periodo Arsenjev
plivastigis siajn esplorojn. En 1927 li organizis grandan ekspedicion de
la urbo Sovetskaja Gavanj gxis la urbo Hxabarovsko, kaj priskribis gxin
en la libro “Tra tajgo”. Li vizitis la insulon Iono en la maro
Ohxotskoje. En la insuloj Komandora lokaj logxantoj – aleutoj – transdonis
al li spadon kun gravuritaj literoj “V.B.”, kiu kusxis sur tombo de fama
rusa vojagxisto Vitus Bering. Arsenjev vizitis la duoninsulon Kamcxatko,
kaj estis la unua homo, kiu malsuprenigxis en krateron de la
vulkano Avacxinskij. Li vintre trairis senhoman tundron, kaj
poste rakontis pri mirinda kapablo de siaj kunvojagxantoj – evenkoj –
trovi vojon en negxa dezerto. Deziro koni sian landon, helpi reorganizi
gxin – jen tio devigis la
senkvietan vojagxanton transpasi marojn,
negxajn dezertojn kaj senhomajn arbarojn. Arsenjev laux sia profesio
estis topografo. Li fiksis sur mapoj fluojn de nekonataj kurbigxemaj
riveroj, konturojn de marbordoj, direktojn de
montaj dorsoj, mezuris alton de
intermontoj. Li cxiam havis kun si mapujon, cxu pluvas en somero,
cxu blovas forta negxvento. Kiucele gxui belecon de naturo, se necesas dum
ajna vetero fiksi sur mapo direkton de vojo kaj reliefon! Sed Arsenjev
estis poeto. Konstanta skrupula laboro ne malhelpis al li vidi
belecon de cxirkauxajxoj, observi
kondutmanierojn de bestoj. Kun sama intereso li
priskribas etan auxtunan pluvon kaj egan teruran ciklonon en
maro. Li interesigxas ne nur pri tigroj kaj pantero, sed ankaux
pri milito de formikoj kontraux abeloj. Cxiutempe li estas atenta observanto
kaj senlaca esploristo pri sekretoj de naturo. Libro de Arsenjev “En
sovagxejoj de la Ussuria regiono” igxis tre konata. Cxefa persono de la
libro – Dersu Uzala, kondukanto de Arsenjev, maljuna sperta cxasisto.
La eldonitan libron en la Ekstrema Oriento rimarkis fama rusa verkisto
Maksim Gorkij, kiu tiutempe logxis en Italio. “…Kia belega legado por junularo,
kiu devas scii sian landon” – li skribis pri tiu libro. Arsenjev por tre
multaj legantoj denove malkovris nian Ekstreman Orienton. Lin interesis
cxio: naturo, homoj, bestoj, birdoj. Li prezentis al ni
neforgeseblan priskribon de la regiono, rakontis
pri cxio, kion vidis propraokule. Kaj ni, legante liajn librojn,
kvazaux vojagxas kun li tra Ussuria tajgo, renkontigxas kun
arbaraj cxasistoj, auxskultas rakontojn. Pasis multaj jaroj post
vojagxoj de Arsenjev. Tie, kie iam estis malfacile videblaj arbaraj
padoj, aperis sxoseoj. En sovagxa tajgo oni konstruis fabrikojn, urbojn.
Indigxenoj ekhavis konstantajn logxlokojn. Libroj de Arsenjev, en kiuj
li kun granda amo priskribis popolojn de la Ekstrema Oriento, kaj
prezentis belegajn priskribojn de naturo, estas vaste konataj
en nia lando. Mi persone konis V.K.
Arsenjev-on. Dum konversacioj kaj en leteroj li kelkfoje diris pri sia
deziro eldoni libron por infanoj. Plenumante lian deziron de la bonega
vojagxanto, mi elektis fragmentojn el liaj diversaj verkoj kaj
rememorajxoj, kaj prilaboris tiujn je
rakontoj por infanoj. Ivan Hxalturin (esperantigis G. Sxlepcxenko)
Ivan Hxalturin (1902-1969) –
literatura redaktoro de, precipe, porinfanaj libroj kaj revuoj, jxurnalisto.
Intercetere, li adaptis por infanoj librojn de Vladimir Arsenjev.
Ussuria
pantero (1)
En 1902 kun cxasista tacxmento mi iris supren laux
rivero, kiu enfluis en la
golfon Ussurijskij. Mia grupo konsistis el ses
siberiaj pafistoj kaj
kvar cxevaloj kun pakajxoj.
Valo, tra kiu fluas rivero, nomigxas Steklanaja
(Vitra). Tiutempe en la
Ussuria regiono tute forestis fabrikoj por
produkti vitron, kaj en
malproksimaj
lokoj la vitro tre valoris. En foraj montoj kaj
arbaroj vitran botelon
oni povis sxangxi
kontraux faruno, salo kaj ecx felo de besto. Lokaj
olduloj diras, ke
kiam homoj
interkverelis, tiuj penis penetri en domon de
malamiko, kaj antaux cxio
frakasi plej
valoran ajxon - vitran vazaron.
En cxinaj kabanoj sur kradfenestrojn oni surgluis
maldikan paperon. Pri
vitro ecx ne temis. Sed cxi tie, en la valo,
staris kabano, en fenestro
de kiu brilis
natura vitro. Tiu peco de vitro tiom impresis
enmigrintojn, ke ili donis
nomon
Steklanaja (Vitra) ne nur al la kabano kaj la
rivero, sed ankaux al la
cxirkauxajxo.
En la arbaro kiel orientilo por ni servis padeto,
piedpremita de cxasistoj.
Post du tagoj ni atingis tiun lokon, kie iam
trovigxis la $Vitra kabano,
sed trovis nur gxiajn restajxojn.
Poste la padeto farigxis cxiam pli kaj pli
malbona. Estas klare, ke
homoj jam
delonge ne iradis laux gxi. La padeto preskaux
estis kovrita de herbo,
kaj en multaj
lokoj estis barita de falintaj arboj kaj brancxoj.
Baldaux ni tute
perdis gxin. Ofte ni vidis bestajn padetojn; ni
uzis tiujn gxis kiam ili
koincidis kun nia direkto, sed ofte
ni iris antauxen sen deflankigxi. Post tri tagoj
vespere ni atingis la
piedon
de montocxeno.
Miajn piediradojn mi cxiam finis antaux krepusko,
kaj haltis por fari
bivakon
dum lumas la suno. Tio necesis por anticipe
surterigi tendojn, kaj kolekti
brullignon por nokto. Dum la pafistoj klopodis en
la bivako, mi, uzante
liberan
tempon, foriris por esplori cxirkauxajxojn. Cxiama
mia kuniranto dum similaj
ekskursoj estis Polikarp Olentjev. Farinte
necesajn ordonojn, ni
kunprenis fusilojn,
kaj foriris por la esplorado.
La suno jxus malaperis post horizonto; dum
sunradioj ankoraux origis
montopintojn, en la valoj aperis krepuskaj ombroj.
Sur fono de pala
cxielo tre
kontrastis arbopintoj kun flavigxintaj folioj.
Cxie, ecx en la aero, oni jam sentis proksimigxon
de auxtuno.
Transirante malaltan montocxenon, ni trafis en
najbaran valon, kovritan de
densa arbaro. Vasta kaj seka fluejo de montara
rivereto krucis la valon.
Ni disiris.
Mi direktis min maldekstren laux la rivereta gruza
malprofundajxo, kaj
Olentjev – dekstren. Post malpli ol du minutoj mi
ekauxdis pafon de lia
flanko. Mi turnis la
kapon kaj rimarkis, ke iu fleksebla kaj bunta
aperis por unu momento en
la aero.
Mi tuj jxetis min al Olentjev. Li haste sxargis
fusilon, sed misfortune,
cxar unu
kartocxo estis blokita en magazeno, kaj pro tio
kulasbloko ne fermigxis.
– Kontraux kiu vi pafis? – mi demandis.
– Sxajnas kontraux tigro, – li respondis. – La
besto sidis sur arbo. Mi
lerte
ekcelis kaj, probable, sukcesis trafi.
Finfine la blokita kartocxo estis eligita.
Olentjev denove sxargis la
fusilon,
kaj ni singarde ekiris al tiu loko, kie la besto
malaperis el la
vidkampo. Sango sur
seka herbo indikis, ke la besto efektive estis
vundita. Subite Olentjev
haltis kaj ekis atente auxskulti. Antauxe, iomete
dekstre de ni, estis
klare auxdata ronko.
Tra densajxo de filikoj nenio estis videbla.
Granda falinta arbo baris
al ni la
vojon. Olentjev jam volis transgrimpi la arbon,
sed la vundita besto
anticipis lin,
kaj flugrapide sin jxetis al li renkonte. Olentjev
haste ekpafis ne
celante, kaj tre sukcese. Kuglo trafis gxuste en
la kapon de la besto,
kiu falis sur la arbon, kaj
ekpendis sur gxi; la kapo kaj antauxaj piedoj
pendigxis sur unu flanko
de la arbo, kaj malantauxa parto de la besto – sur
la alia. La besto
faris ankoraux kelkajn konvulsajn
movojn, kaj komencis rongxi teron. Tiutempe
pezocentro translokigxis,
korpulenta
korpo de la besto malrapide ekmovigxis antauxen,
kaj falis antaux la
piedojn de la
cxasisto.
Unuavide mi ekkonis mancxurian panteron, kiu inter
lokaj logxantoj nomigxas
barso (2). Tiu bonega reprezentanto de ordo de
felisedoj estis tre
granda. Gxia korpo
ekde la nazo gxis vosto estas unu kaj duona metron
longa.
Felo de la pantero, blankkolora sur dorso kaj
rust-flava cxe la flankoj,
estis
kovrita de nigraj makuloj. La makuloj lokigxis
laux vicoj, kiel strioj
de tigro. Cxe la flankoj, sur la piedoj
kaj kapo tiuj estis kontinuaj kaj etaj, sed sur la
kolo, dorso
kaj vosto – grandaj, ringoformaj.
En la Ussuria regiono la pantero vivas nur en suda
parto de la lando. Gxi
plejparte cxasas makulajn cervojn, sovagxajn
kapreolojn kaj fazanojn.
La besto estas tre singarda kaj ruza. Savante sin
de la homo, la pantero
grimpas sur arbon, kaj
elektas tian brancxegon, kiu situas kontraux gxiaj
piedsignoj surtere.
Kusxante lauxlonge
de la brancxego, gxi premas la kapon al la
antauxaj piedoj, kaj cxesas
movigxi.
La pantero tre bone komprenas, ke deflanke de la
kapo, gxia korpo,
premita al la brancxego estas malpli videbla ol de
alia vidpozicio.
Kiam ni senfeligis la panteron, jam estis profunda
krepusko. Ni dauxre iris,
kun malfacilo vadis tra dornarbustoj kaj falintaj
brancxoj. Jam estis
tre mallume,
kiam ni, finfine, ekvidis lignofajron de la
bivako. Hundoj renkontis nin
kun akorda
bojado.
1. La vorton “pantero” en la rakonto V. Arsenjev
uzas por leopardo,
kvankam kutime tiun
vorton oni uzas precipe por nigra variajxo de
leopardo.
2. Bars estas malnova rusa vorto por nomi
leopardon.
Nun oni pli ofte uzas tiun vorton por alia
felisedo – uncio (negxa barso).
(el la rusia esperantista revuo "Cerbe kaj
kore, n.27, oktobro 2022)
Hilda Dresen
(1896-#1981)
jen kelkaj poemoj de cxi tiu estona
poetino, elstara pro sia traduka
laborado, sed ankaux sxatata pro
siaj cxarmaj versajxoj pri naturo kaj sentoj/
Betulo
Malmulton bezonas okulo
por esti ravita:
jen tegis sin nuda betulo
per verdo subita.
Ho, kia belec' senmezura:
betul' beltalia
sur fon' de l' cxielo lazura
en rob' fresxfolia.
Kaj kvazaux amaton atendas
gxi nun ornamite,
renkonte la brancxojn etendas
sopire kaj fide.
Arbo
La printempaj arboj fresxfoliaj
kun burgxonoj dolcxe odorantaj
memorigas nin pri beltaliaj
junulinoj rave ekflorantaj.
Dum en florabundo ili dronas
en floraro roz- kaj blankpetala,
ja ilian bel-abundon kronas
senkulpeco, ne vantec' banala.
En auxtun' la arboj kiel damoj
portas robojn pompajn, silksusurajn
kaj paradas sxike per ornamoj
kupraj, bronzaj, oraj kaj purpuraj.
Tiel sorcxsusure min ekscitas
tiuj rafinitaj belulinoj,
ke nevole el memoro glitas
la printempaj cxastaj junulinoj.
Junipero
Al la ter' sin krocxas junipero forte;
kverkojn pli facile povus rompi vent'.
Gxin malalt' ne gxenas, fartas 7i komforte
sub la ofte griza norda firmament'.
Gxi sur ebenajxo dum somer' modestas,
preter gxi ni iras senrimarke for,
sed ecx vintre plu gxin verdaj pingloj vestas,
fresxe al okuloj, placxe al la kor'.
Kaj se ni oferas gxin en nia domo,
kaj kraketsusure fajromortas gxi,
per la elsuspiro de l' animaromo
fresxon de arbaroj al ni portas gxi.
Svarmas sur la brancxo erinace pika
butonetoj nigraj: bero apud ber';
por nordanoj cxiam kamarad' amika
estas la tenaca simpla juniper'.
Negxeroj
Ho kiel cxarme+
Flirtas nun svarme
en la aero
flokoj petole,
helas sur tero
negx' moltavole.
Kvazaux konkuro,
vigla vetkuro,
estas la bela
flugo senbrida
de la negxera
falo rapida.
Blankidilia
balo gracia+
Flokoj sxutigxas
pli kaj pli glite,
cxio mutigxas
kvazaux sorcxite.
Hepatiko
Jen vi, floret' bluvesta
de la printempo frua,
vi, hepatik' modesta,
printempsalut' unua.
Ho, kiel multe gxuas
la koro cxiujare,
se ree vi ekbluas
en la arbar' grandare.
Cxiele vi lazuras,
cxielon vi konkuras,
kaj mi ecx ne divenas,
cxu vi de gxi aux gxi de vi'
koloron sian prenas/
Turmenta soleco
Ni ecx en soleco nia
nin ne sentos tute solaj,
kaj en kor' melankolia
ne farigxos senkonsolaj,
se en kor. ni povas gardi
iun, kies kara bildo
sxajnas ame alrigardi
kaj kun komprenema mildo.
Sed nin vere ekturmentas
tiam la solec' anima,
se solecon ni eksentas
apud homo plej proksima.
Tamen...
Diras la sagxo,
ke amfelicxo
estas miragxo'
kaj supersticxo,
sapvezika iluzio,
nur kreajx' de l' fantazio.
Tamen la koro
restas infano
kaj el la foro
kaptas per mano
florkalikojn pompe brilajn,
sorcxajn birdojn bluflugilajn.
Konsolo
Malfelicxon vivo sxutas
malavare,
la felicxo de gxi gutas
tre-tre sxpare.
Sed jen por konsolo
eta orakolo:
Ju pli io estas rara,
des pli gxi farigxos kara.
Pomoj
Ankoraux pomoj
en la densej' folia
acide verdas.
Cxu ne parencas ili
al kor' melankolia?
Stenografia pagxo
(cxi tie ellasita)
Forpaso:
Walter Wagner
Mi devas informi Vin, ke nia kara
amiko kaj samideano Walter Wagner
je la
26-a de Novembro forpasis post forta malsano.
Walter estis tre sxatata membro de
nia grupo Albe, li estis bonega
esperantisto,
nia plej bona tradukisto, esperantisto en sia tuta
koro, vera amiko.
Li partoprenis en kelkaj kongresoj kaj multaj
esperantistoj bone konis lin.
Li lasas grandan truon en nia grupo.
Walter, ni cxiam memoros vin, ripozu
en paco.
Veronika
Haupt, Estrino de Albe
Por cerbumado nur
ioma
Cerbumintoj dezirantaj kontroli, cxu
vi sukcesis, jen la 16 triopoj,
kiujn vi devis trovi por solvi la ludon de la
novembra numero:
peki, peti, pesi
relo, ralo, rulo
ofta, orta, orfa
galo, gulo, gelo
reto, rito, rato
elo, alo, ulo
sano, sino, sono
oleo, ileo, aleo
peno, pano, puno
emo, amo, umo
robo, ribo, rabo
sepo, supo, sapo
tilo, tolo, tulo
uro, aro, ero
duno, dono, dano
ogro, agro, ugro
kaj jen la sagxa konsilo: progresu per studo/
Certe vi ne multe penadis por trovi
tiujn 16 triopojn kaj do, jen iom
pli malfacila tasko:
trovu vorton el kiu, aldonante la saman silabon
komence, meze kaj fine, oni
ricevas tri pliajn vortojn. Estas akcepteblaj
cxiuj gramatikaj formoj
kaj ankaux kunmetajxoj; necesas nur,
ke ili havu klaran sencon.
se la sercxado allogas vin, trovu tri el
tiuj diablaj vortoj, sed cxifoje, mi
petas,
informu min pri viaj eltrovoj, antaux la publikigo
de la solvo!
Grava
atentigo
Bonvolu memori, ke ekde la 14-a de
januaro 2023 la konto de LIBE cxe
la banko BNL en Lucca, Italio,
havos novan numeron. Kontrolu gxin atente en la
revuo, se vi devos pagi
ion al LIBE pere de tiu konto.
Al vi, fidelaj legantoj, kiuj
diligente tralegis la tutan kajeron
gxis cxi lasta pagxo, ni deziras amikan kaj gxojan
etoson dum la
jarfinaj kaj
jarkomencaj festoj kaj, ke la venonta jaro estu
por vi paca kaj kontentiga
en cxiuj viaj vivmedioj.
------------