Esperanta Ligilo
Oficiala organo de Ligo
Internacia de Blindaj Esperantistoj
N-ro 8 - Oktobro 2022
Enhavo
Miaj unuaj impresoj pri
jxus pasinta 86-a IKBE.
Raporto pri la 86-a IKBE, okazinta virtuale
de la 23-a gxis la 25-a
de septembro 2022. Unua parto.
Psikologiaj reagoj al
Esperanto =dua parto=.
Letismart, nova
mirindajxo.
Teknikaj evoluoj dum iom
pli
ol tridekjara Esperantisteco.
Sur praarbara tanko..
Grava alvoko.
Stenografia pagxo: Auxtun-meza
festo
(nur en la brajla eldono).
f
Sxako:
Por teama mondcxampionado.
Etudoj.
Problemoj.
Solvoj de la etudoj kaj problemoj proponitaj
en (la papera eldono de) EL n-ro 5/2022
Por cerbumado nur ioma.
Miaj unuaj impresoj
pri jxus pasinta 86-a IKBE
Ekde la 23-a gxis la 25-a de septembro, pere
de Zoom-platformo okazis unuafoje virtuale
Internacia kongreso de blindaj Esperantistoj. La estraro de LIBE kaj sperta kaj kunlaborema
teknika teamo klopodis fari cxion eblan, ke gepartoprenantoj vere gxuu la
eventon, ke la programo estu abunda, interesa kaj utila kaj ke ankaux ekzistu
ebleco interparoli dum pauxzoj inter diversaj programeroj.
Temo de la Kongreso „Esperanto kaj muziko
unuigas nin“ vere estis bona elekto. Fine, estis pruvite, ke muziko kaj
Esperanto povas unuigi nin ecx se ni havas diversajn opiniojn pri iuj aferoj.
Pere de Zoom la Kongreson partoprenis pli ol
sesdek geesperantistoj el dudek unu landoj, sed pluraj sekvis la
programon ankaux pere de
Radio Brjanskaja volna. Iumomente la Kongreson pere de la Radiostacio sekvis
pli ol 200 auxskultantoj. Kompreneble, ne cxiuj estis esperantistoj, sed tio
farigxis ebleco auxdigi nian lingvon al ekstera
publiko kaj informi
homojn pri niaj aktivecoj.
Mi mem partoprenis gxis nun preskaux tridekon
da Kongresoj de blindaj Esperantistoj kaj mi povas diri, ke tiu
cxi ne estis malpli
interesa kaj malpli sukcesa kvankam gxi dauxris nur iom pli ol du tagoj.
Neniam antauxe mi havis eblecon dum tiom
mallonga tempo auxskulti tiom da bonega muziko kaj ekkoni tiom da
elstaraj, precipe,
nevidantaj komponistoj kaj interpretistoj.
Konversaciaj rondoj estis amuzaj kaj la
cxeestantoj estis aktivaj.
En la Gxenerala asembleo partoprenis pli da
membroj ol kutime. Ni pritraktis
agadon de la Ligo kaj
auxdis proponojn pri novaj aktivecoj.
Kiam ni ne havas eblecon vojagxi, certe estas
bone uzi ankaux eblecon fari tion virtuale. Pluraj kongresanoj proponis, ke ecx
kiam ni havas cxeestajn Kongresojn, ni havu eblecon aligxi virtuale. Do,
rekomendinde estus ke
hibridaj renkontigxoj
estu planataj por doni eblecojn al cxiuj , kiuj tion deziras, por gxui iamaniere etoson de internacia
rondo.
Fine, mi diru, ke la Kongreso por mi estas memorinda,
ne nur pro bonkvalita programo, sed ankaux pro la etoso kaj ebleco interparoli
kun homoj, kun kiuj mi me havas okazon renkontigxi alimaniere.
Nedeljka Lojxajicx
Raporto pri la 86-a IKBE,
okazinta virtuale de la 23-a
gxis la 25-a de septembro 2022.
La 86-a internacia
kongreso de blindaj esperantistoj okazis virtuale, pere de zoom-platformo, ekde la 23-a gxis la
25-a de septembro de la 2022-a jaro. En gxi partoprenis entute pli ol kvindek aligxintoj
el 21 landoj, apartenantaj
al Euxropo kaj Azio. En
cxiuj programeroj prezentigxis pli ol tridek partoprenantoj, kio atestas pri la
plena sukceso de la iniciato. Al la
sukceso multe kontribuis laboro de teknika teamo de spertaj blindaj samideanoj, kiuj lerte
prizorgis la bonan teknikan funkciadon de la tuta kongreso. Enkondukan parolon
al la Kongreso faris Attila Varro, unu el vicprezidantoj de la lasta IKBE kaj
li proponis, ke prezidanto de cxi tiu Kongreso estu Pier Luigi da Costa. Tio
estis akceptita kaj gvidadon de la programo dauxrigis da Costa, kiu, vendrede,
la 23-an de septembro, je la deksepa (mezeuxropa somera tempo), dum la malfermo invitis po unu cxeestanton el cxiu partoprenanta lando saluti la
cxeestantaron kaj fari
etan memprezentadon. Plenumis tion reprezentantoj el diversaj landoj kaj regionoj
de la iberia duoninsulo gxis Koreio.
Sekve, la prezidanto de la Kongreso prezentis
LIBE al novaj esperantistoj kaj
interesigxantoj, parolante pri la agado kaj celoj de la organizajxo, substrekante
la bezonon adaptigxi al (kaj profiti el) novaj teknikaj kondicxoj, favorante la
legadon, la konversacion kaj la esperantistan kulturon inter blinduloj. Poste venis la vico de Nedeljka
Lojxajicx, kiu gvidis
programeron titolitan "Novaj Esperantistoj sin prezentas", en kiu
grupeto da bravaj sxiaj gelernantoj
parolis pri si mem, deklamis poemojn kaj muzikis.
Fine de tiu rubriko, elpasxis Fabrice Morandeau,
suficxe konata muzikisto, kiu kolokve parolis al la cxeestantoj pri siaj
spertoj muzikkampe kaj auxdigis kelkajn siajm preferatajn muzikajxojn. La vendreda programo finigxis per i
nterkona vespero dum kiu
la gepartoprenantoj libere interparolis.
Egale ricxa estis la tuta sabata programo.
Komencis gxin Natalja Kasymova kun "konversacia rondo", kiun sxi
gvidis lerte kaj sperte. Farigxis gxuindaj sxiaj langorompiloj, kiuj multe
distris kaj ridigis la partoprenantojn, kontribuante al ekesto de plene senstrecxa
etoso inter la gepartoprenantoj. Poste
venis samideano Otto Prytz,
kies prelego titoligxis
"Atendita kaj neatendita muziko El landoj kiujn mi vizitis". En gxi
li prezentis tutan kolekton da muzikaj rarajxoj, valorplenaj laux arta
vidpunkto kaj ecx etnologie. Pere de cxi tiu prezentado ni havis kontakton kun
aprezindaj muzikspecoj, kiuj gxenerale ne estas disauxdigataj de la
amaskomunikiloj. En dauxrigo de cxi tiu
mateno venis prezentado de “Balalajko – la muzika simbolo de Rusio” fare de samideanino
Galina Lukjanenko. Ni povis konatigxi kun veraj virtuozaj interpretistoj de tiu instrumento, kies melankolia sono tiel
trafe respegulas iajn trajtojn de la rusa popola animo. Muziko
cxiam estas (kaj restas) kampo favora al elmontrado de kapabloj de
blinduloj. Tiusence
parolis al ni Jiri Jelinek en prelego titolita "Jarodslav Jejxek – cxehxa
viddifektita komponisto". La disauxdigataj komponajxoj kaj la koncernaj
komentoj de la preleganto favoris intersxangxon de innformoj pri blindaj
komponistoj gxenerale, kiu okazis inter la auxskultantoj cxe la fino de la
programero.
La matenan sabatan programon finis Attila Varro parolante pri
"Hungara kontribuo al la muzikliteraturo en la unua duono de la dudeka
jarcento". Attila spertule elmontris la rolon de famaj muzikistoj de la
hungara skolo, kiu multe influis la lauxstile klasikan muzikarton de la tuta
mondo, emfazante iliajn labormetodojn kaj krean filozofion. (dauxrigota)
Joaquim Lagartixa
Psikologiaj reagoj al Esperanto (dua kaj
fina parto)
3. Subkusxanta angoro
La funkcio de la defendmekanismoj estas
protekti la egoon kontraux angoro.
Ilia apero, tuj kiam
Esperanto estas menciata, signifas, ke profunde en la
psiko tiu lingvo
sentigxas kiel angoriga.
a) Timo pri sxangxo en la situacio.
Kelkrilate, la psikologia rezisto kontraux
Esperanto kompareblas kun la
kontrauxstaro, kiun
renkontis la ideoj de Kristoforo Kolombo kaj de Galileo:
stabila, bone ordigita
mondo trovigxis renversita pro tiuj novaj teorioj, kiuj
perdigis al la homaro
ties plurjarmilan, fortikan fundamenton. Simile, Esperanto
aperas kiel gxenanta en
mondo, kie al cxiu popolo respondas lingvo, kaj kie la
komunikilo estas
transdonita de la prapatroj kiel bloko, kiun neniu
unuopulo rajtas atenci.
Gxi demonstras, ke lingvo ne estas necese donaco el la
pasintaj jarcentoj, sed
povas rezulti el simpla konvencio. Uzante kiel kriterion
pri korekteco, ne
konformecon al auxtoritato, sed efikecon en komunikado,
gxi transformas la
manieron interrilati: kie estis vertikala akso, jen tien gxi
metas akson
horizontalan. Gxi tiel atakas multajn profundajn aferojn, al kiuj oni
gxenerale ne inklinas
jxeti lumon. Ekzemple, kio farigxas, cxe gxi, el la
lingvohierarkio? La
gaela [irlanda], la nederlanda, la franca kaj la angla ne
situas samnivele en la
mensoj, nek en multaj instituciaj tekstoj. Se, por
komuniki inter si,
malsamlingvuloj alprenos Esperanton, tiu hierarkio
perdos sian fundamenton.
b) Lingvo kiel sankta valoro kaj
identec-simbolo.
Lingvo ne estas nur socia, ekstera fenomeno.
Gxi estas teksita en nia
personeco. "Mi
sucxis la katalunan kun la lakto patrina", diris persono
pridemandita kadre de la
esploro, sur kiu cxi tiu analizo bazigxas.
Niaj konceptoj havas emocian etoson, kiun
lingvistiko preteratentas, sed kiu
gravegas por la konduto.
La senta nukleo de la koncepto "lingvo" situas en la
rilatado kun la patrino,
pro kio, versxajne, multaj gepatraj lingvoj nomas
"patrina" la
familian lingvon. Inter la bebo, kiu povas nur plorgxemi por esprimi
sian suferon, ofte
ricevante neadaptitajn aux senhelpulajn reagojn,
kaj etulo trijara, kiu
per vortoj klarigas, kio jxus okazis, grandega sxangxo
farigxis, kiun la infano
sentas mirakla.
Ni estis tro junaj, kiam ni lernis paroli,
por konscii, ke disvolvigxas nur
plej banala lernprocezo.
Ni vidis en tio kvazaux magian donacon, ludilon diecan.
Antauxe, ni ne kapablis
klarigi ion ajn, kaj jen, nekompreninte kial, ni retrovas
nin havantaj talismanon,
kiu plenumas cxiajn miraklojn kaj ricxigas gxis
senprecedenca grado
tion, sen kio vivi ne eblus: interhoman rilatadon.
La bezono senti sin komprenata estas unu el
la plej bazaj bezonoj de infano.
Nu, sen lingvo, kio
restus el gxi? La sinteno de la gepatroj, kaj post gxi la
longa influo de lernejo,
kiu prezentas lingvon kiel neatencindan normon kaj
kiel la sxlosilon de
cxiuj literaturaj belajxoj, nur fortigas tiun sentonukleon.
En tia kunteksto,
aserti, ke lingvo "fabrikita" de kvazaux-samtempulo - oni
gxenerale konfuzas
Esperanton kun la projekto de Zamenhof - povas funkcii
same bone kiel la
gepatra lingvo, tio estas insulti cxi-lastan, tio estas
forrabi de gxi gxian
statuson de magia talismano, kiun gxi cxiam konservis en nia
psika profundo, ecx se
sur konscia nivelo ni konceptas gxin pli racie. Tio estas
netolerebla sakrilegio.
Versxajne por eviti tian malsanktigon iuj Esperanto-
parolantoj, laux
psikologia movo finfine plej komprenebla, diras, ke la zamenhofa
laboro ne estas
klarigebla per si mem kaj devas esti atribuita al inspiro de
altaj spiritaj sferoj,
superhomaj.
Fakte, kiam oni esploras la psikologiajn
reagojn, kiujn elvokas la
vorto
"Esperanto", oni povas nur miri pri la nombro da personoj, kiuj ne
elportas la ideon, ke
tiu lingvo povas esti, kelkrilate, supera al ilia gepatra
lingvo. Tiu reago
devenas de emo identigi lingvon al persono: mia lingvo
estas mia popolo, mia
lingvo estas mi; se mia lingvo estas malsupera, mia
popolo estas malsupera,
kaj mi estas malsupera. Deklarante Esperanton apriore
senvalora, kaj eldirante
tiun jugxon kiel ion evidentan, oni savigxas. Oni uzis
artifikon plejplej
homan, perfekte kompreneblan, sed ne allaseblan el
scienca vidpunkto.
c) Diversaj timoj.
Esplori la reagojn al Esperanto per la metodo
de klinika interparolo
evidentigas cxiaspecajn
subkusxantajn timojn, kiujn ne eblus pritrakti detale.
Mi simple citu sep:
I. Timo riski.
Cxar neniu oficiala instanco, neniu prestigxa
institucio aljugxas al Esperanto
valoron, deklari sin
favora al gxi signifas alpreni starpunkton distancan
de tiu, kiu aperas
kvazaux oficiala. Estas malpli riske ripetadi tion, kion
cxiuj diras kaj kio
sxajnas kongrui kun la sinteno de la altranguloj aux de la
intelekta elito.
II. Timo pri rekta kontakto.
Estas io sekuriga en la fakto
interkomprenigxi pere de tradukado aux de
lingvo tro malperfekte
regata por ebligi intersxangxi ideojn rekte, detale kaj
nuance. Renkonti, cxe
kondicxoj de perfekta komunika glateco, pensmanierojn
radike malsamajn ol la
niaj povas esti sxoka, dangxere konfuziga sperto. Estas
prave tion timi, cxar
Esperanto situas niamense sur nivelo pli proksima al tiu
de spontana vortigo ol
la ceteraj lingvoj. Juna japano, kiu cxirkauxvojagxis
la mondon renkontante
cxiuetape lokajn esperantoparolantojn, rakontis, kiom
sxokis lin tiuj rektaj
dialogoj kun personoj, kiuj, nur cxar ili estas si
mem, kaj tion esprimas,
sxangxas la tutan perspektivon de la mondkoncepto (Kiotaro
Deguti, 1973).
III. Timo pri infaneca retroiro.
"Simpla" konfuzigxas kun "tro
simpla" aux kun "infaneca", kio naskas la ideon,
ke Esperanto ne povas
utili por esprimi vere plenkreskulan pensadon cxe alta
abstrakt-nivelo. Oni
tiel izolas la faktoron "simpleco" disde gxia
komplemento - kiu tute
modifas la situacion - nome la senlima kombinpovo.
Ekzemple, la a-finajxo,
kiu markas adjektivon Esperante, estas pli simpla
ol la multaj francaj
sufiksoj, kiuj samrolas, sed gxi ofte ebligas gxuste
esprimi sin, cxar gxi
aligxas al iu ajn morfemo, dum multaj francaj substantivoj
ne havas sian
adjektivon, kiel insécurité (angle insecure, Esperante
nesekura), fait (angle
factual, Esperante fakta), Etats-Unis (hispane
estadounidense,
Esperante usona, kiun Esperanto distingas disde amerika kaj
nordamerika), aux pays
(apud nacia, "de la nacio", Esperanto havas landa, "de la
lando"), kaj tiel
plu.
IV. Timo pri travidebleco.
Oni imagas, ke Esperanto metos en penson
netolereblan klarecon:
"L'élément
affectif si important dans le langage trouve difficilement sa place
dans cette langue claire
où tout est explicite, cette langue "plus precise
que la
pensée". (Burney).
[La afekcia aspekto,
tiel grava en lingvo, malfacile trovas lokon en tiu
klara lingvo, en kiu
cxio estas eksplicita, tiu lingvo "pli preciza ol
pensado".]
Fakte, eblas same malprecizi en Esperanto
kiel en iu ajn alia lingvo, ecx
se, ofte, estas pli
facile sin pli klare esprimi en la lingvo de Zamenhof.
V. Timo pri malplivaloro rilata al
facileco.
Pli komplika solvo al problemo sentigxas kiel
pli valora ol facila
solvo. Elekti la
malfacilan kontentigas ian emon suprenmeti sin, kiu havigas
sekurigan kaj
komfortigan senton pri la propra graveco.
VI. Timo pri heterogeneco.
Tiu estas aparta formo de stato klasike
konata per la nomo "diserigxa
angoro". Cxar homo
facile identigas sin al lingvo, Esperanto favoras projekcion
sur gxin de emocioj
rilataj al la tuto de onia personeco. Nu, tiu sentigxas, je
nekonscia nivelo, kiel
facile rompebla konstruajxo farita el disaj,
sinkontrauxdiraj eroj,
cxiam preta disfali. Kiel simbolo de io ne suficxe
fortika cxar kunmetita
el tro malsamaj elementoj, Esperanto timigas.
VII. Timo pri malalt-niveligo kaj detruo.
Esperanto perceptigxas kiel sxosea rulpremilo,
kiu pasante premados cxion
morta, platigante cxiujn
kulturajn diferencojn. Oni tiel projekcias sur la
zamenhofan lingvon
psikajn erojn apartenantajn cxu al tio, kion Freud
nomis mort-instinktoj,
cxu al la nekonscia afekcia nukleo, kiun
Charles Baudouin nomis
"auxtomato".
4. Konkludo: la funkcio de
psikologia rezisto
La kialo de la emociaj reagoj notitaj komence
de cxi tiu studajxo nun farigxas
pli klara: la koncernato
timas. Lin teruras la ideo, ke oni forsxiros aux
difektos sanktan
trezoron radiantan funde de lia psiko per fea beleco, kiun
nenio rajtas superi: la
gepatran lingvon, simbolon de lia identeco.
Simile al
encxambrigxinta birdeto, kiu, panik-trafita, ne cxesas koliziadi al la
fenestro, ne rimarkante
pordon apude malfermitan, li ne havas la necesan
serenecon por trankvile
rigardi, kio, finfine, estas tiu Esperanto, kiu sxajnas
malsanktigi la koncepton
mem pri lingvo. Li estas kaptita en infera [neelirebla]
cirklo: por cxesi timi,
necesus rigardi alfronte la realon, sed por kuragxi
alfronti gxin, necesus
ne plu timi.
Tia maniero reagi, nelogika, sed tipa pri la
homa psikologio, ne ekzistus sen
la interveno de
politikaj kaj sociaj faktoroj, kiujn la amaskomunikiloj
grandigas kaj
disvastigas, sed kiujn cxi tie analizi estus neeble (mi ilin
pritraktis aliloke, vd
Piron, 1986, pp. 22-28 kaj 34-36). Ili ja supozigas
subsojlan [sub-liman,
subkonscian] influon kompareblan al tiu de reklamado
kaj de politika propagando,
bazitan sur nevola misinformado, kiu sin reproduktas
mem, auxtomate, jam unu
jarcenton. Aliel ne eblus kompreni, ke infanoj kaj
adoleskantoj preskaux
neniam prezentas la apriore negativan reagon facile
troveblan cxe
plenkreskuloj, dum cxiuj psikologiaj elementoj funkciigantaj la
defendmekanismojn cxe
cxi-lastaj enestas ankaux en ili.
Manipulate de siaj nekonsciaj timoj, la
dudekajarcentulo ne vidas, ke, antaux
ol jugxi Esperanton,
necesus studi aron da faktoj. Oni povas bedauxri tion. Sed,
laux historia
perspektivo, montrigxas, ke tiuj reagoj havis pozitivan efikon. Tuja
gxenerala akceptado de
la lingva embrio kunmetita de Zamenhof submetus gxin al
disstrecxigxoj, el kiu
gxi ne eligxus vivanta. Tiustadie, gxi estis tro
delikata, tro nekompleta.
gxi bezonis suficxe longan vivperiodon en limigita,
sed multkultura medio,
por ke la necesaj algxustigxoj efektivigxu, ke la
signifkampoj [semantikaj
kampoj] difinigxu, ke korektigxu la mankoj plej
nature, per uzado.
Aliflanke, lingvaj rilatoj cxiam estis
rilatoj de potenculo al malfortulo. La
ideo anstatauxigi ilin
per egalecaj rilatoj, havigantaj al la plej malgrava
lingveto la saman
statuson kiel al la lingvo de ekonomiaj kaj kulturaj
gigantoj, estis tro
sxoka, por ke la homaro povu senvunde adapti sin rapide
al gxi. Transformoj en
la gxenerala pensmaniero postulas malrapidan
asimiladon.
El jarcento da defioj, da politikaj kaj
intelektaj atakoj, Esperanto
elmergigxas rimarkinde
forta, fleksebla, fajnigita. gxin karakterizas forte
stampita personeco, same
vigla kiel la franca en la tempo de Rabelais. Tiun
fakton la plimulto el la
homoj ankoraux neas, sed cxiam apriore. Se auxtoro
bazigxas sur la studo de
dokumentoj aux la observado de Esperanto praktike uzata,
li agnoskas ties grandan
viglecon. Se la socia kaj psikologia rezisto kontraux
Esperanto longtempe ege
fortis, gxi aperas nun pli kaj pli spirmanka
[malvigligxanta,
malfortigxanta, perdanta sian triumfan superecon]. cxu ne simple,
cxar gxi cxesis plenumi
sian funkcion?
Claude Piron
Letismart, nova mirindajxo
Imagu blankan bastonon kun aldono
de skatoleto granda kiel
tualetsapa
briko; aldonu, ke en gxi
trovigxas
nenio dangxera por la
medio (kaj por la
uzanto: hidrargo,
plumbo...) kaj vi
havos suprajxan bildon
de Letismart.
La elpensinto, la lerta kaj bonvola
italo Marino Attini,
dotis gxin per du rimedoj: la
unua konsistas el lampo,
kiu auxtomate
eklumas kiam la uzanta
blindulo
movigxas en duonmallumo,
kaj tiel li
aux sxi farigxas klare
videbla kaj do
pli sekura. La dua
rimedo, "revolucia",
estas elektronika: gxi
povas identigi
kaj vocxe nomi cxiujn
signalilojn
dismetitajn cxe plej
diversaj interesaj
objektoj: vendejoj,
haltejoj de publikaj
trafikiloj, enirejo de
pregxejoj, parkoj,
muzeoj ktp ktp.
En publika prezento de la aparato
ne eblis ne miri, ke
uzante gxin
blindulo povas tiel
rapide kaj senerare
ekscii kio trovigxas
cxirkauxe kaj
atingi la objekton
elektitan,
sed... por ebligi tion
oni devis antauxe
instali dekojn da signaliloj
en la
demonstra loko, unu cxe
cxiu interesa objekto.
Letismart estas certe interesa
helpilo (interesa estas
ankaux la
prezo: pli ol 560
euxroj!), sed gxi
sekvas multajn similajn
elpenzajxojn,
kiuj, post entuziasma
akcepto (certe
vekita per lerta
reklamado) estis
baldaux forlasitaj kaj
forgesitaj,
cxar ofte nur unu
malvasta urba parto
estis dotita de la
necesaj signaliloj.
Oni baldaux komprenis,
ke ne eblos
gxeneraligi la
instaladon de la
signaliloj, des pli ke
ekzistas du
gravaj malhelpajxoj: 1=
la kosto de
tiaj bastonoj (kaj
similcelaj helpiloj=)
estas tiel alta, ke
nemultaj acxetos
ilin; 2= dauxre aperas
tiaj aparatoj,
kaj cxiu postulas
malsamajn antauxarangxojn
por esti utilibebla.
Kia do estas la "mirindajxo" de la
titolo de cxi tiu
informo? La0 mia
modesta opinio gxi estas
en tio, ke
oni (eble iafoje tute
bonintence)
insistas en la realigado
de tiaj
miraklaj helpiloj, kiuj
havas neniun
sxancon farigxi
gxenerale uzeblaj. Sed
plej mirinde (sed
cxifoje mi preferus
diri hontinde) estas, ke
vendejoj de
helpiloj cxiamaniere
klopodas konvinki
al acxetado de tiuj
multekostaj
aparatoj, kiuj funkcios,
for de iu
malgranda ununura loko,
ekzakte kiel
la malnova bastono
acxetebla per kelkaj
euxroj. Vendejoj faras
sian negocon, laux mi
nehoneste, sed oni
diras, ke en komerco
ne povas ekzisti
honesteco; sed kion
diri pri niaj
blindulasocioj favorantaj
tiujn reklamajn
demonstrojn, kaj pri la
blindulrevuoj, kiuj
distrumpetas
siajn mirindajxojn,
kvazaux ili estus
tio, kio por ni
Esperantistoj estus
la "fina
venko"? Red.
Teknikaj evoluoj dum iom pli ol tridekjara
Esperantisteco.
En la jaro 1990 mi malkovris Esperanton,
auxdinte inviton pri
semajnfino pri tiu
lingvo en revuo por vidhandikapitoj.
Pro interesigxo pri
lingvoj mi decidis partopreni gxin.
Dum la arangxo mi
eklernis Esperanton de la entuziasma instruistino Nora Moerbeek-Bartels,
konata en la internacia
Esperanto-movado inter vidhandikapitoj.
Mi acxetis lernolibron
en grandaj literoj kaj per kasedoj intersxangxis
miajn ekzercojn kaj
ricevis sxiajn korektojn kaj komentojn.
En la 90-aj jaroj
ekzistis en Nederlando du blindulbibliotekoj kiuj
eldonis lernolibrojn kaj
legolibrojn en Esperanto, en brajlo kaj sur kasedoj.
Krome aperis la revuoj
Esperanto kaj Monato sur kasedoj. Revuo Esperanto
estis vocxlegata de
stabanoj kaj volontuloj de la Centra Oficejo de
Universala
Esperanto-Asocio en Roterdamo. Monaton vocxlegis klubanoj de
Esperanto-Klubo
Eindhoven en suda Nederlando.
Kelkajn vocxlegantojn mi
persone renkontis dum malferma tago en Roterdamo
kaj klubkunveno en
Eindhoven. Estis agrabla renkonti la homojn malantaux la vocxoj.
La uzo de komputiloj
tiam ankoraux ne estis tia, ke cxiu havis aliron al
tia aparato. Tiutempe la
papera korespondo estis populara, ankaux inter
Esperantistoj. Post
partopreno de Universala Kongreso mi korespondis dum
pluraj jaroj kun
Esperantistoj renkontitaj dum kongreso. Vidhandikapitoj
sendis inter si kasedojn
kun 'parolataj' leteroj, ecx ekzistis
kasedrondoj, grupoj en
kiuj cirkulis kasedo sur kiu cxiu partoprenanto
rakontis pri si mem kaj
pli bone konatigxis kun la aliaj grupanoj.
La Nederlanda Societo de
Blindaj kaj Malfortevidantaj Esperantistoj (Nosobe) eldonas
sian organon 'La
Kontakto' en brajlo cxe blindulobiblioteko. En iu
momento oni ne plu
kapablis enkomputiligi la tekstojn por brajla preso.
Mi proponis ekde tiam
enkomputiligi la tekstojn, liveritajn en brajlo de
la multjara redaktoro
Jaap Wieringa. Gxi ankaux aperis grandlitere kaj
vocxlegite sur kasedoj.
Post kelkaj jaroj aldonigxis la servo sendi la
tekstdokumentojn per
komputila disketo al legantoj kiuj povis legi la
tekstojn per brajla
legolinio aux pligrandigi ilin sur la ekrano.
Post la jaro 2000 la
nederlandaj blindulbibliotekoj transiris por siaj
eldonoj de kasedoj al
lumdiskoj en Daisy-formato. Okazis kunfandigxo de
la blindulbibliotekoj,
post kio bedauxrinde ne plu estis loko por la
Esperantlingvaj brajlaj
eldonoj. La Esperantlingvaj revuoj estis ekde tiam
registritaj
perkomputile, kaj kopiataj kaj dissendataj el Germanio.
En tiu tempo skajpo
estis lancxita, komputila programo per kiu oni povas
rekte senpage paroli al
alia uzanto. Ankaux inter Esperantistoj gxi estis
uzata kaj ankoraux estas
uzata. Mi memoras la sloganon 'Ne tajpu, skajpu'.
La komputilo estis pli
kaj pli vaste uzata. Ekaperis retpagxoj en
Esperanto, kaj en iu
momento la sercxmasxino Guglo ekuzis la lingvon
Esperanto. En interreto
oni povas legi (fragmentojn el) Esperanto-libroj kaj
gazetoj, aperis la
retejo lernu.net, kaj Esperanto-organizoj kreis retpagxojn
por informi pri
okazontaj arangxoj. Kelkajn jarojn post la lancxo de
Jutubo en 2005 (retejo
kie oni povas rigardi filmetojn), ankaux aperis
registrajxoj de
Esperanto-arangxoj. De la Universala Kongreso en Roterdamo en
2008 ekzemple troveblas
kelkaj registrajxoj. Ekzemple UEA havas sian
propran jutuban kanalon
ueaviva.
Ankaux la sociaj retejoj
igxis pli popularaj iloj por informigxi pri
Esperanto-novajxoj kaj
havi personajn kontaktojn kun Esperantistoj. Pere de la plej
ofte uzataj sociaj
retejoj oni povas sercxi Esperantistojn, ekzemple en
Vizagxlibro (Facebook)
kaj Telegram.
En 2011 estis inventita
Duolingo, apo kaj retejo per kiu oni povas lerni
Esperanton pere de nacia
lingvo. Per gxi nombro da lernantoj malkovris Esperanton
kaj eniris la movadon.
En Nederlando okazas dufoje jare studosemajnfino
pri Esperanto. Regule
venas novuloj kiuj eklernis Esperanton pere de Duolingo, kaj
poste membrigxas en la
landa asocio de UEA.
Cxirkaux la jaro 2010
aperis la unua sagxtelefono de Apple. Pere de unu
el gxiaj apoj (etaj
programoj sur sagxtelefono) oni povas senpage aboni
kaj elsxuti ekz.e
elsenditajn radioprogramojn. Poste aperis en la apo
'Podcasts' speciale
registritaj programoj, kiujn oni nur tie povas
auxskulti. La kolekto da
podkastoj baldaux pliobligxis, kaj ekaperis
pluraj podkastoj en
Esperanto. En tiuj jaroj kreigxis la interreta radiostacio
Muzaiko, kiu elsendas
dum la tuta tago muzikajxojn kaj intervjuojn en Esperanto.
Per sagxtelefono oni
tiutempe jam povis fari telefonvokojn kaj sendi
SMS-tekstmesagxojn.
Komence de la 2010-aj jaroj ekestis Whatsapp. Per
tiu apo oni povas sendi
ne nur tekstmesagxojn sed ankaux parolitajn
mesagxojn. Estis bona
ilo por resti en kontakto kun Esperantistoj. Post iom da
tempo ekestis
Whatsapp-grupoj, ankaux en Esperanto.
La sagxtelefono igxis
pli populara, kaj aperis apoj en Esperanto. Precipe
temas pri vortaroj kaj
apoj por lerni Esperanton. Pere de la apo FaceTime oni
povas senpage telefoni
al alia uzanto kiun oni ne nur povas auxdi sed
ankaux vidi.
La kronvirusa pandemio
malgraux la malfacilaj tempoj alportis la
avantagxon ke eventoj
okazas virtuale. Pere de komputilo, tabulkomputilo
aux sagxtelefono oni
povas sekvi la programon kaj ankaux partopreni en
la diskutoj. Ekzemple en
2022 parto de la Universala Kongreso estis
virtuala. La cxi-jara
IKBE okazis tute virtuale. Kongreso okazanta
(parte) virtuale estas
pli facile alirebla por tiuj, kiuj ne tiel facile
povas vojagxi.
Por mi la cxi-supre
menciitaj teknikaj evoluoj estas tauxgaj por sekvi
aktualajxojn en
Esperantujo kaj resti en kontakto kun konatoj. Kiel
malfortevidanto mi ofte
uzas tekstojn en grandaj literoj, kaj regule
uzas vocxlegitajn
materialojn. Mi estas scivolema pri la evoluoj en la
estonteco kaj volas
orientigxi cxu ili por mi estos uzeblaj kaj utilaj.
La organo 'La Kontakto'
de Nosobe aperas retposxte trifoje
jare, kaj estas senpage
abonebla cxe eliselauwen@gmail.com .
Elise Lauwen
Sur praarbara tanko.
Malgaje mi staris en la oficejo de la
prizorganto de la best-rezervejo
Mudumalaj en Suda
Hindujo. La kauxzo de mia malbonhumoro estis ke mi vane
vojagxis el Madraso al
Mudumalaj kaj ke mi, fine, tamen ne povos vidi tiun faman
rezervejon. La
prizorganto klarigis al mi ke la eniro en la rezervejon estas
ebla en fermita gxipo
preskaux dum la tuta jaro, cxar tigroj, sovagxaj bubaloj kaj
aliaj sovagxbestoj ne
atakas fermitan veturilon. Sed nun, en majo, neniu
sxoforo estus preta
riski sian veturilon kaj sian vivon en tia entrepreno.
Malbonsxance por mi, mi
alvenis en Mudulamaj gxuste dum la tempo de la
grandaj migradoj de
grandaj gregoj de elefantoj. En tiu tempo, je iu ajn horo
de la tago aux nokto, la
elefantoj ekmarsxas, kutime en grandaj aroj,
frakasante kaj tretante
cxion kio trovigxas sur ilia vojo.
Mi provis tamen trovi iun kuragxan sxoforon
kiu kontraux bona pago estus
preta min veturigi.
- La sola ebleco estus se vi akceptus rajdi
sur iu elefanto - diris la
oficisto kun certa moka
rideto en la angulo de la busxo. - Nur tiel vi povus
eniri iom en la
rezervejon.
Iom nekredeme mi rigardis lin, kaj kun la
sento ke li volis min primoki.
- Kaj cxu ie proksime ekzistas tia malsovagxa
elefanto kaj homo kiu pretus
gxin gvidi?
- Elefanto ekzistas kaj koncerne lian
mahuton, tio dependas en kia humoro vi
lin trovas.
Estis facile rekoni la domon de la mahuto, la
mastro kaj gvidisto de la
elefanto. Lia dikhauxta
veturilo per la tuta surfaco de sia senmezure granda
dorso elrigardis el la
korto super la muro.
Post permespeto mi eniris la simplan hejmon
de la mahuto kaj kiel enkonduko
mi donacis al li
cxasistan trancxilon, kiun mi cxiam kunportis sed fakte neniam
uzis por io ajn. Tiu cxi
komenco estis plentrafo. La mahuto post mallonga
interparolo estis tiel bonhumora,
ke li senhezite komencis seli sian Dambon. Tiu
estis la nomo de la
koloso sxanceligxanta de unu piedo al alia, cxenita al trunko
en korto apenaux suficxa
por pli granda hundo.
Ni interkonsentis ke post unu horo la mahuto
kun la elefanto venos sercxi min
en la oficejo de la
rezervejo.
Dum mi tie lin atendis, ekauxdigxis bruo de
motoro. Kamiono haltis antaux la domo
kaj el gxi oni
malsxargxis du sangmakulitajn tigrojn. Ili estis du
eksterordinaraj
ekzempleroj de tiu striita sovagxbesto, indaj je granda
cxasisto.
Post kelkaj minutoj la cxasisto forlasis
alvenintan landroveron. Li
estis grandstatura viro
kvardekjara, kun razita vizagxo, legxere vestita, kun
flavaj botoj, malfermita
verda cxemizo kaj tropika kasko surkape: la maharagxo
de jxaipur. Unu el la
lastaj specimenoj de regiona reganto, kvankam sen politika
povo, kun suficxaj
materiaj ricxajxoj por povi permesi al si iun ajn lukson, ecx
tiun de tigrocxasado en
rezervejo kie cxiu cxasado estas malpermesata.
cxar grandan elekton li ne havis, la
maharagxo invitis min te-trinki kun li en
la parko, sub la
tegmento de eta malfermita teraso. La granda regnestro
sen trono rakontis al mi
ke la tigrojn li cxasis cxe la rando de la rezervejo,
cxar pli profunden li ne
kuragxis iri pro la gregoj de sovagxaj elefantoj. Poste ni
interparolis pri
Jugoslavio, kiun li intencis viziti iam, kaj pri lia
patrujo, Ragxastano,
kiun mi travojagxis piede akompanante la filozofon Vinoba
Bhave.
Ni adiauxis nur kiam alvenis mia mahuto kun
la elefanto. La maharagxo min
adiauxis balancante la
kapon:
- Gardu vin, ne tro fidu tiun dikhauxtulon.
Se gxi devos elekti inter la
sovagxaj elefantoj kaj
vi, ne estas dubo sur kies flanko gxi estos!
Mi supreniris la sxtupetaron apogitan sur la
flanko de Dambo kaj okupis lokon
sur la lauxlonga benko,
parto de la selego, en formo de granda ligna kadro
fiksita sur la elefantan
dorson per rimenoj. Ankaux du oficistoj de la
rezervejo okupis siajn
lokojn sur la benko. La lasta estis la mahuto. Li
eksidis sur la nukon de
la dikhauxtulo, inter gxiaj gigantaj oreloj.
La movigxanta fortikajxo fine ekmarsxis,
sxanceligante lauxritme kaj digne.
Iom post iom mi alkutimigxis al la ritma
luligxo de la bastiono sur kiu mi
sidis. Mi alkutimigxis
ankaux al la rapida klino de la kapo kiam ni pasis sub iu
malalta brancxo.
Mi sentis min kvazaux en la galeria logxio de
iu teatro. La sovagxbestoj kiuj
timas de la nekutima
bruo de motoro kaj eskapas antaux gxi en la densejon, je la
alveno de nia elefanto
kondutis nature, kiel en familio.
Al tiu fakto mi devas danki belegan
spektaklon, kiam kelkai pavoj deflugis
desur arbo, alterigxis
je kelkaj metroj de ni kaj la pavokokoj dismetis sian
plumaron en belegan ventumilon.
Gazeloj kun blanka strio lauxlonge de la tuta
korpo en granda grego petole
trasaltadis la vojeton
antaux ni per grandaj saltoj, kvazaux sur lantfilmo.
Familio de vulpoj
sunumis sur klarejo, ecx ne jxetante rigardon al ni,
preterpasantoj. Birdoj
kaj simioj alvokadis unuj aliajn kaj kelkaj el ili
scivole sekvis tra la
foliaro niajn movojn.
Familio el deko da aproj alvokis mian
atenton. Tiuj aproj kun tuberplena
vizagxacxo kiu lokigas
ilin sur la plej malaltan sxtupon de la besta beleco,
havas specialajxon pri
kiu mi antauxe ne sciis. Dum la kurado iliaj vostoj staras
vertikale, kvazaux
antenoj. cxu ili per tiuj antenoj interkomprenigxas aux ne, mi
ne povis konstati. Mi
rimarkis tamen, ke la tuta grupo kuras unuece en la saman
direkton. Subite, en iu
momento cxiuj haltas kaj post sekundo cxiuj kune
ekkuras en alian
direkton. Tion ili ripetis kvin aux ses fojojn antaux ol la
familia grego malaperis
en la densa praarbaro.
Du sovagxaj bubaloj pigrumis cxe la rando de
marcxeto, sen degni ecx jxeti
rigardon al ni.
Subite ni ekauxdis iun kraketadon en la
malproksimo. Je mia demando la mahuto
etendis la brakon
montrante en la direkton de iu arbarkovrita monto bone
videbla de la klarejo
sur kiu ni staris.
- Kio okazas tie? - mi demandis, kaj la
mahuto lakone respondis:
- Ili descendas.
Iom fikse rigardante mi povis rimarki ke sur
la montsupro arboj malaperadas,
iuj por reaperi post
momento kaj aliaj por lasi malplenon malantaux si. Mi nun
komprenis ke la grego de
sovagxaj elefantoj descendas de la monto kaj
rompadas antaux si la
arbojn kontraux kiuj ili kolizias. Kelkaj nur fleksigxas kaj
restarigxas poste, dum
aliaj rompigxas kun
krakbruego, aux estas
eltiritaj de la elefantoj kune kun la radikoj.
Nia veturilo haltis kaj akrigis la orelojn,
laux sia maniero. gxi ekbalais
per la rostro kaj eligis
terurajn sonojn.
Iom post iom la krakado descendis la
deklivon, pli kaj pli proksime kaj
transformigxis en
krakbruegon akompanatan de blekego de centoj da elefantoj. La
piedo de la deklivo
povis esti je unu kilometro de ni kaj komencis al ni
farigxi klara la fakto
ke la grego movigxas gxuste en nian direkton aux tre proksime.
Nia Dambo farigxis pli kaj pli maltrankvila.
gxi Stampfis senpacience
per siaj kolonodikaj
piedoj ellasante de tempo al tempo longajn ululsonojn
similajn al tiuj de
lupoj en la nokto. La mahuto tenis siajn piedajn
dikfingrojn forte
premitajn sur la plej sentemaj punktoj malantaux gxiaj oreloj.
Kutime per premetoj de
la dikfingroj li sciigadis al la bestego cxu gxi devas
ekmarsxi aux halti, cxu
ekkuri aux malrapidigi la marsxon, cxu iri dekstren
aux maldekstren. Sed
nun, kontrauxe al cxiu nórmala mahuta etikedo, krom la forte
premitaj dikfingroj li
uzis ankaux la ferstangon kun hoka finajxo klopodante
trankviligi nian
skuigxantan tankon.
Tra la foliaro mi ekvidis movigxon. Dek
elefantoj. Dudek. Cento da ili. Ili
kuregis senbride
frakasante antaux si arbegojn kaj hurlante kvazaux centoj da
trumpetoj. La
nehaltigebla detrua forto ekregis la praarbaron.
La mahuto sin turnis al mi kaj preskaux
senspire diris:
- Se nun ni ne reiras, Dambo aliros al la
grego kiu nin distretos kiel
insektojn.
- Turnu Dambon tuj kaj ni eliru el la
rezervejo.
Kaj dum la aro da sennombraj sovagxaj
elefantoj, je ne pli ol cento da metroj
de ni, kun infera bruo
trarompadis al si vojon tra la praarbaro, nia mahuto ne
sxparis fortostrecxon
por reteni la estradon super nia eksovagxigxinta tanko,
kiu subite eksentis
potencan alvokon de la libera naturo.
Je la eliro el la rezervejo mi turnis min por
certigxi cxu la sovagxa grego ne
kuras post ni.
Tibor Sekelj
(el "Mondo da travivajxoj")
Grava alvoko
Kiel volontulino, ek de kelkaj jaroj, kiam mi
estas en Italujo,
mi instruas italan
lingvon al enmigrintoj de unua aux dua generacio.
Kelkfoje, oni petas min
instrui al blindaj enmigrintoj: se temas pri gejunuloj,
ili vizitas lernejon,
kaj mi nur helpas ilin dum la studado;
se, male, temas pri
plenkreskuloj, mi nur instruas la italan, klopodante
ilin prepari por eniri
en labor-mondon.
Ili, verdire, ne havas
multajn eblecojn, sen longdauxra formado, kaj cxiam bezonas viziti
universitaton,
cxu por fisioterapistoj,
cxu instruistoj
auxkulturperantoj.
Preskaux ne plu ekzistas
postenoj kiel telefonistoj.
kutime, ili havas jam
familion, kaj urgxe bezonas labori.
Do jen mia peto: kiajn
laboreblecojn havas blindaj enmigrintoj en orienta
kaj okcidenta Euxropo?
Cxu iu povas doni al mi
tiukoncerne kelkajn novajn ideojn?
Skribu al violadefilippo#gmail.com
Stenografia pagxo
Auxtun-meza festo (cxi tie ellasita)
Sxako
Sxako
Provizora redaktoro:
Otto Prytz,
Hovseterveien 42B,
NO-0768 Oslo (Norvegio)
r.p.: pilotto@online.no
Por-teama
mondcxampionado
La 9a por-teama
mondcxampionado de IBCA (Internacia Blindul-Sxaka Asocio) okazis de la 30a de
junio gxis la 8a de julio en Ohrid, Norda Makedonio. En tiaj cxampionadoj
rajtas partopreni po unu 4-kapa teamo el la 16 landoj plej sukcesaj en la lasta
IBCA-olimpiko. Cxi-foje, tamen, rusa partopreno estis malpermesita, kiel en
aliaj sportaj eventoj.
Unue la teamaro estis
dividita en du grupojn, unu “rugxan” kaj unu “flavan”. En cxiu grupo cxiu teamo
ludis kontraux cxiuj aliaj de la grupo, do en 7 fazoj. Tiu parto rezultigis
jenan rangigon:
“Rugxa” grupo: 1.
Serbio, 2. Hispanio, 3. Barato, 4. Israelo, 5. Germanio, 6. Italio, 7. Norda
Makedonio, 8. Kroatio.
“Flava” grupo: 1.
Pollando, 2. Ukrainio, 3. Hungario, 4. Rumanio, 5. Francio, 6. Bulgario, 7.
Slovenio, 8. Kosovo.
Poste oni ludis
duonfinalojn, en kiuj la du unuaj teamoj de cxiu grupo konkuris pri la lokoj
1-4, la du postaj pri la lokoj 5-8, ktp.
La 8 paroj de la finalo
ludis, respektive, pri la unuaj du lokoj, pri la postaj du, ktp. Gxis la lokoj
15 kaj 16. Tiuj paroj estis: Serbio – Pollando, Ukrainio – Hispanio, Barato –
Hungario, Rumanio – Israelo, Italio – Germanio, Bulgario – Francio, Slovenio –
Norda Makedonio, Kroatio – Kosovo. Pluraj el tiuj bataloj, i.a. la du unuaj,
finigxis per egala poentonombro (2-2), kaj la fontoj, el kiuj mi cxerpis la
informojn, ne donas klarigon pri la sistemo de diferencigo de egalpoentaj
teamoj, nek kompletan finan rezultaron. Pri la medaluloj mi tamen povas
informi, ke Pollando gajnis la oran medalon, Serbio la argxentan kaj Ukrainio
la bronzan.
Etudoj
Por komencantoj:
Blankaj: Re4 Kc4 h2
Nigraj: Rf6
Demando: Cxu la pozicio
estas venka por la blankaj, aux remisa?
Por progresintoj:
Blankaj: Ra5 Tb8 Tc2 c5
Nigraj: Rg1 Dh2 Tf2 a7
c7 h6
Blankaj movas kaj
kauxzas remison.
Problemoj
Por komencantoj:
Blankaj: Rb6 Ke6 Cxb4
Nigraj: Rb8
Blankaj matas en dua
movo.
Por progresintoj:
Blankaj: Rh1 De7 Kh2 d4
Nigraj: Rh3 Cxh5 d5 f4
g4 h4
Mato en tria movo.
Solvoj de la etudoj kaj
problemoj proponitaj en (la papera eldono de) EL n-ro 5/2022
Etudo por komencantoj:
Blankaj: Re4 e2
Nigraj: Re6
Sendepende de tio, kies
vico estas movi, la pozicio estas venka por la blankaj. Ni provu: 1. E2e3 Re6f6
2. Re4d5 Rf6e7 3. Rd5e5 Re7f7 4. Re5d6 Rf8e8 5. Rd6e6 Re8f8 6. Re6d7, kaj nun
la nigraj ne povas malhelpi, ke la blanka peono plu-iru al la oka trabo kaj
damigxu. Oni povas rapide konvinkigxi, ke la pozicio estas venka ankaux, kiam
la vico movi estas de la nigraj, kaj sendepende de tio, al kiu flanko movigxas
la nigra regxo.
Etudo por progresintoj:
Blankaj: Rd7 Tb5 Ke3
Nigraj: Rf8 Tg8 e7 h7
Blankaj movas kaj
venkas: 1. Ke3h6+ Rf8f7 2. Tb5f5+ Rf7g6 3. Tf5g5+ Rg6f7 4. Tg5xg8 Rf7xg8 5.
Rd7e6 Rg8h8 6. Re6f7 e7e5 7. Kh6g7#.
Problemo por
komencantoj:
Blankaj: Re6 c5 d7
Nigraj: Rd8 d6 g7
Blankaj matas en tria movo:
1. Re6xd6 g7g5 2. c5c6 g5g4 3. c6c7#.
Problemo por
progresintoj:
Blankaj: Rg1 Dg3 Kh2
Cxa4 Cxd5
Nigraj: Ra8 Dd8 Ta7 Th8
Kb7 Kc7
Blankaj matas en tria
movo.
Evidente, bedauxrinde,
estas iu eraro, eble en la diagramo.
En mia fonto la solvo
tekstas:
1. Cxa4b6+ Kc7xb6 2.
Dg3b8+ Dd8xb8 3. Cxd5xb6#.
Se la blanka regxo
staras sur g1, la unua nigra movo sxakas,
kaj la dua blanka movo
estas kontrauxregula.
Se anstatauxe la blanka
regxo staras sur h1, la tria blanka movo estas kontrauxregula,
cxar Kb7 sxakus la
blankan regxon.
Eble la blanka regxo
devus stari sur f1. Mi pardonpetas!
Por cerbumado nur ioma
Trovu, laux la subaj difinoj, ses
grupojn de po tri
vortoj; en cxiu
grupo la tri vortoj
konsistas el la
samaj literoj.
1) funkciulo en partio; kunmetajxo
el stang=et=oj; fabela
besto.
2) tenilo kun dentoj; speco de
valizo; longa monahxa
vesto.
3) regula interarangxo; fondinto
de helena gento;
eksterhavena parto
de maro.
4) pivotradiko de legomo; brusta
parto de vertebruloj;
ludkarto.
5) dikhauxta dombesto; el sekigita
tropika nukso; la malo
de spirito.
6) fekundiga materialo; surkapa
elkreskajxo; postsigno
de krajono.