Esperanta ligilo

n-ro 9, novembro 2017

 

     Enhavtabelo

 

Kongresa raporto

84-a Internacia kongreso de blindaj esperantistoj en Kroatio (Unua komuniko)

El Esperantujo. UEA sxangxas sian gxeneralan direktoron, celas financan resanigon

Faktoj kaj personaj impresoj pri Seulo

Pledo por brajlo gxenerale kaj por E-brajla stenografio speciale

Por muziksxatantoj. Kvindek pundoj por simfonio

Diversaj interesajxoj. Ranidoj servas kiel modelo

Facila legajxo. Fabelo por plenkreskuloj

Stenografia pagxo (nur en brajla versio)

Anonceto

 

 

Kongresa raporto

08-15.07.2017, Sokobanja, Serbio

 

La 83-a IKBE okazis de la 8-a gxis la 15-a de Julio en termobaneja urbeto Sokobanja, situanta en la centro de Sudorienta Serbio. Partoprenis 48 personoj el 13 landoj: Auxstrio, Brazilo, Bulgario, Cxehxio, Germanio, Hungario, Italio, Japanio, Kroatio, Kubo, Pollando, Rusio, Kaj Serbio. La kongreson organizis agentejo "Orbis Pictus", gvidata de s-ino Visxnja Brankovicx kaj la estraro de LIBE.

Dimancxe, la 9-an de Julio je la 10-a horo en la salono de tristela "Hotel Moravica" okazis la oficiala malfermo de la kongreso. Levigxintaj, la kongresanoj ekkantis la esperantistan himnon "La espero", kiun akompanis gitare Jiri Jelinek. La kongreson malfermis Anatolij Masenko, kiu estis prezidanto de 82-a IKBE en Nitra, Slovakio. Nome de la estraro de LIBE li salutis la cxeestantojn kaj proponis estraron de la kongreso: Nedeljka Lojxajicx - prezidanto, Antun Kovacx kaj Anatolij Masenko - vicprezidantoj, Dimo Dimov kaj Isxtvan Kabok - sekretarioj. Aplauxde la kongresanoj esprimis sian  konsenton.

La unuan kunsidon gvidis Nedeljka Lojxajicx. Sxi salutis la kongresanojn, dezirante al ili agrablan restadon, bonegajn travivajxojn kaj fruktodonan laboron. La kongreson salutis reprezentantino de Turisma agentejo de Sokobanja. Sxi bonvenigis la partoprenantojn kaj dankis s-inon Visxnja Brankovicx, ke sxi elektis Sokobanja-n kiel lokon por okazigo de nia kongreso. Nome de la Internacia Ligo de E-istoj Instruistoj kaj de Serbia E-ligo la partoprenantojn salutis Radojica Petrovicx. Sekvis salutparoladoj de reprezentantoj de la partoprenantaj landoj.

La enkondukan prelegon pri la temo de la kongreso: "Rolo de sxatokupo en la vivo de nevidantoj" prezentis Nedeljka Lojxajicx. Sxi substrekis, ke sxatokupo estas tre grava en la vivo de cxiu homo, cxar gxi helpas al evoluigo kaj plenumo de cxiuj liaj bezonoj. En la vivo de nevidantoj sxatokupoj estas speciale gravaj, cxar se oni okupigxas pri tio, kion oni sxatas, tio povas multe kontribui al la evoluo de la personeco kaj al

efektivigo de iliaj talentoj. Sxatokupoj pri kiuj okupigxas nevidantoj en Serbio, estas precipe en la sferoj de sporto kaj kulturo. Lastatempe plej ofte tiuj aktivecoj realigxas kadre de diversaj projektoj. En la sfero de kulturo krom regulaj konkursoj pri kantado, pri diversaj manlaborajxoj kaj literaturaj konkursoj, kiuj okazas cxiujare, oni havas ankaux projektojn pri dramo, poezio, muziko ktp. Bedauxrinde, tre ofte post la fino de la projektoj, tiuj grupoj cxesigas sian agadon. Krom tiuj kulturaj aktivecoj oni okazigas ankaux sportajn kaj rekreivajn aktivecojn. Bedauxrinde, en Serbio oni pli malofte okupigxas pri atletiko, kiu estas tre utila sporto por nevidantoj. Estas tamen aliaj brancxoj, en kiuj nevidantoj estas suficxe bonaj. Inter la sportoj, praktikataj de nevidantoj, estas skermado, gxudo, karateo ktp.

Pri la temo "Mia sxatata astronomio" prelegis Gilberto Buckman el brazilo. La preleganto emfazis, ke li ekinteresigxis pri astronomio en sia nauxjara agxo kaj okupigxas pri esploroj en tiu sfero jam 40 jarojn. En la jaro 2006 li jam disponas pri suficxe ricxa materialo por komenci la preparon de ampleksa "Kronologio de la historio de astronomio". En 2010 li aperigas romanon pri Galileo Galilej. La prelego vekis viglan intereson.

"E-o pli ol sxatokupo" estis temo de la prelego de Radojica Petrovicx. Laux li, E-o por iuj homoj estas sxatokupo. Ili kolektigxas por babili, legi, sxerci. Kelkaj uzas gxin por plilargxigi la kampon de siaj sxatokupoj (ekz., por legi librojn, kiujn ili ne povas trovi en aliaj konataj lingvoj). Estas ankaux tiuj, kiuj utiligas E-on por starigi profesiajn kontaktojn, kiuj helpos plifirmigi siajn profesiajn poziciojn. Por alia grupo de homoj E-o estas rimedo por koni homojn el foraj landoj kaj iliajn kulturojn. Por iuj E-o ecx sxangxis ilian vivovojon. Por nemalmultaj E-o estigxas familia lingvo. Ekzemplo pri tio estas Radojica Petrovicx mem kaj lia familio - liaj filino kaj bofilo estas dua generacio de E-istoj, liaj genepoj - la tria generacio. Estas ecx kvar generacioj de E-istoj. Por Radojica Petrovicx mem E-o ne estas sxatokupo, nek io alia krom vivmaniero.

Lunde, la 10-an de Julio, la kunsidon gvidis Antun Kovacx.

La unuan prelegon "Pri sxatokupoj de miaj geamikoj" prezentis Galina Lukjanenko el Rusio. Fakte tio ne estis prelego, sed simpla rakonto pri la sxatokupoj de sxiaj geamikoj el Bijsk.

  Valerij Neverov estas denaske blinda. Antaux multaj jaroj li finis muziklernejon. Lia fako estas bajano. Dum pli ol 40 jaroj li gvidis amatorajn rondetojn en diversaj urboj de eksa Sovetunio: korusojn, malgrandajn kantgrupojn kaj ensemblojn. La rondetoj, kiujn li gvidis, partoprenis multnombrajn festivalojn kadre de Tutrusia Bll-asocio kaj ricevis diversgradajn diplomojn. Post 50-jarigxo la auxdpovo de Valerij iom post iom malbonigxis. Dum pli ol dek jaroj li devis dauxrigi sian laboron, uzante auxdaparaton, sed kruela malsano igis lin pensiigxi. Dum la tuta vivo lia sxatokupo estis sxako. Antaux kelkaj jaroj li komencas lerni E-on kaj nun li estas fidela rubrikano de "enigmoj kaj problemoj". Tamen nun lia cxefa sxatokupo igxis komputiloj. Komence li frekventis kursojn en la rekapabliga centro en Bijsk. Poste li dauxre perfektigxis memstare. Nun Valerij estas ne nur sperta kaj aktiva komputiluzanto, sed ankaux bona programisto.

Natalia Zinovjeva tute blindigxis pro diabeto post sia kvardekjarigxo.

Komence sxi suficxe rapide ekposedis brajlon. Nun sxi libere legas beletrajxojn. Poste en rekapabliga centro sxi ekposedis komputilon. Tamen sxi mem opinias, ke sxia cxefa sxatokupo estas perletarplektado. Sxi faras ne nur bestojn, birdojn kaj arbojn, Sed ankaux komplikajn komponajxojn, ekzemple abion kun ludiloj kaj avofrosto sub gxi. Natalia estas partoprenantino de multaj urbaj ekspozicioj.

Andrej Feterov post la deviga armea servo finis politeknikan instituton, okupigxis pri sporto. Rezulte de trauxmo li perdis vidpovon kaj estis devigita sxangxi sian profesion. Li igxis diplomita psikologo kaj komencis okupigxi pri socia agado.

En Moskvo li eksciis pri surtabla teniso, adaptita por bll.j (sxoudaun). Andrej organizis teamon en sia urbo, kiu suficxe sukcese partoprenas En diversaj konkuroj.

Pri la temo "Kio estas Smovey" prelegis Veronika Haupt el Auxstrio. La Nomo Smovey estas farita el du anglaj vortoj Smiling "rideti" kaj moving "movi". Smovey estas ilo, konsistanta el du ringoj, en kiuj estas malgrandaj globetoj. Oni prenas la ringojn en la manojn kaj movas ilin antauxen kaj reen. Rezulte de tio la globetoj ruligxas kaj kauxzas oscilojn, kies frekvencoj estas transportataj al cxiuj partoj de la korpo kaj plibonigas la

sanon.

Halina Kuropatnicka-Salamon el Pollando parolis pri sia poezio kaj plenumis kelkajn poeziajxojn. La auxtorino asertas, ke sxiaj versajxoj kutime enhavas cxiutagan realecon, sed ne  povus diri, ke verkado estas sxia sxatokupo. "Jam antaux longaj jaroj gxi estigxis mia pasio, kiu tamen montrigxas kaj vivas laux propra volo. Dauxras semajnoj de silento; venas ankaux  tempo abunda de esprimoj. Poezio estas kvazaux festa fajrero en cxeno de ordinaraj tagoj. Gxi simple plibeligas niajn horojn. Aparte gravas por mi fakto, ke esperantvorte mi povas travivadi vivvalorojn kun geamikoj kaj nekonataj personoj".

Marde, la 11-an de Julio je la 10-a okazis la unua kunsido de la Gxenerala asembleo de LIBE.

La lauxvica kongresa kunsido okazis posttagmeze je la 14-a h. Gxin gvidis Nedeljka Lojxajicx.

Bojan Nesxkovicx kaj Livis Bunda, trejnisto pri karate en sportklubo "Euxropo" en Beogrado parolis pri "Sporto en la vivo de nevidantoj". Livis Bunda emfazis, ke en la sportklubo "Euxropo" oni laboras kun diversaj grupoj de handikapitoj, inkluzive kun nevidantoj kaj la celo de tiu prezento estas montri, kiamaniere oni laboras kun viddifektitaj personoj. En la sportklubo Bojan Nesxkovicx okupigxas pri karateo kaj gxudo. Karateon li trejnas jam cxirkaux kvin jarojn, partoprenis internaciajn konkurojn kaj gajnis brunan zonon. En 2020 j. karateo farigxos olimpika sporto, kaj oni esperas, ke Bojan estos la serba reprezentanto pri tiu sporto en Paraolimpikaj ludoj en Japanio. Bojan Nesxkovicx substrekis, ke li okupigxas pri sporto ekde sia 10-a jaragxo. En la lastaj 10 jaroj li okupigxas pri batalsportoj, precipe sportoj, praktikataj de nevidantoj.  Oni dividas ilin en tri grupojn: integrigxaj, inkluzivaj kaj segregaciaj. Integrigxaj estas tiuj sportoj, en kiuj ne necesas adaptigi la regulojn al la specifaj bezonoj de nevidantoj. Inkluzivaj estas sportoj, en kiuj oni devas adaptigi la regulojn, por ke nevidantoj povu konkuri kun vidantoj. Segregaciaj sportoj estas tiuj, en kiuj nevidantoj ne povas konkuri kun vidantoj kaj konkuras inter si.

  Jxauxde, la 13-an de Julio je la 10-a h. okazis la dua kunsido de la Gxenerala asembleo de LIBE. La kongresa kunsido okazis je la 10,30. Gxin gvidis Anatolij Masenko.

  La unua prelego "Niaj sxatataj okupoj en la Centro por sociala rekapabligo kaj integrigxo de homoj kun viddifektoj en la urbo Varna", preparita de Veselina Stoilova kaj Dimo Dimov, estis prezentita de Dimo Dimov. Li emfazis, ke la Centro estas fondita en 2008 jaro kaj estas administrata de la fondajxo "Kunpartopreno", kies skipo konsistas el homoj kun kaj sen

difektoj. La cxefa celo de la fondajxo estas realigadi socialan rekapabligon kaj integrigxon en la socion de infanoj kaj plenagxuloj kun difektoj. La centro proponas diversajn servojn kaj agadojn por nevidantoj. Tie cxiu homo kun viddifekto havas eblecon praktiki la sxatatajn de li okupojn. Oni disponigas 11 specojn da aktivecoj, kiujn la uzantoj partoprenas laux siaj

preferoj.

1. Aktivecoj por utiligado de libertempo.

2. Movrekapabligo kaj kuracmasagxo.

3. kinezoterapio, kuraca korpa kulturo kaj restarigaj agadoj en La sportsalono.

4. artterapio, aplikaj artoj kaj metioj.

5. muzikoterapio.

6. instruado pri popola kantarto.

7. instruado pri popolaj muzikinstrumentoj.

8. instruado pri deklamarto.

9. instruado pri utilaj scipovoj.

10. Konsultaj agadoj.

11. Agado en grupoj laux interesoj.

En la centro funkcias kvin grupoj laux interesoj.

1. Grupo pri folkloro. Gxi inkludas virinan koruson "Lumo", viran kantgrupon "Revo" kaj folkloran orkestron "Spektro". La kantgrupoj kaj la orkestro estas gvidataj de spertaj muzikpedagogoj. Ambaux kantgrupoj kaj la orkestro partoprenas diversajn foirfestojn, prezentas memstarajn koncertojn, gajnas premiojn en folkloraj festivaloj kaj konkursoj.

2. Grupo pri kulturo kaj arto. Oni vizitas koncertojn, teatrajxojn, muzeojn, arangxas renkontigxojn kun verkistoj k.a. Enkadre de tiu grupo funkcias ankaux Rondo pri deklamarto "Auxroro" kaj grupo pri popularaj kaj malnovaj urbaj kantoj "Edelvejso".

3. Grupo "Naturo kaj sano" organizas vizitojn de arkitekturaj, etnografiaj kaj historiaj objektoj, naturaj vidindajxoj, okazigas ekskursojn, sanklerigajn prelegojn kaj diskutojn en la cfero de la naturkonforma vivmaniero.

4. Grupo "Modernaj teknologioj". tiu grupo unuigas personojn, kiuj uzas komputilon kaj deziras perfektigi siajn scipovojn en la komunikadaj programoj.

5. Grupo "Esperanto". Gxi inkludas uzantojn, kiuj posedas kaj uzas la internacian lingvon. Sub la gvidado de Dimo Dimov cxiun semajnon okazas konversacia kurso. La partoprenantoj legas kaj tradukas e-tekstojn, lernas novajn vortojn kaj esprimojn. La kurso ebligas al ili perfektigi sian lingvonivelon kaj komunikadajn scipovojn.

  Unu el la plej sxatataj okupoj estas la artterapio. Tiun grupon

partoprenas personoj, kiuj sxatas ellaboradi produktajxojn el papero, argilo, vitroringetoj kaj naturmaterialoj. Kelkfoje dum la jaro oni organizis kaj partoprenis bonfarajn bazarojn por vendi niajn produktajxojn. La celo de tiu agado ne estas nur ricevi monon de la venditaj objektoj, sed ankaux formi pozitivan rilaton al homoj kun difektoj kiel egalrajtaj civitanoj de la socio. Post la prelego Veselina Stoilova arangxis malgrandan ekspozicion de objektoj, ellaboritaj de tiu grupo.

  "Miaj personaj sxatokupoj" estis temo de la prelego de Antun Kovacx el Kroatio. Li estas homo, kiu interesigxas pri multaj aferoj, kaj pro tio li havas plurajn sxatokupojn. Lia prelego koncentrigxis al tri sxatokupoj, kiujn li opinias plej karaj. Unualoke li metas legadon. Por li legado estas kaj versxajne restos lia pasio. Cxio komencigxis, kiam li ellernis brajlon en la unua klaso de bazlernejo. Gxis tiam li atente auxskultis, kiam liaj gefratoj legis lauxtvocxe poemojn, rakontojn kaj aliajn literaturajxojn. Post sia sepa jaro li eklernas en blindulinstituto "Vinko Bek" en Zagreb. Li rapide ellernas brajlon kaj estas tre felicxa preni librojn el  la lerneja biblioteko kaj propramane legi ilin. Unue li legas rakontojn kaj popolfabelojn, poste romanojn: "Robinson Krusoe", "Tom Sojer", "Huklebery Fin" ktp. Post la bazlernejo kaj precipe dum fakultata studado la legado estis pli direktita al faka literaturo. Gxuste en tiuj jaroj la sonlibroj repusxis la brajlan libron. La nevidantoj rapide akceptis la sonlibron. Antun Kovacx tamen opinias, ke oni ne devas ignori brajlon.

  Lia dua sxatokupo estas korpekzercado. Li eksxatis gxin dum sia lernado en medicina mezlernejo por fizioterapiistoj, kaj de tiam li ne cxesis praktiki gxin. Cxiun matenon ellitigxinte li dedicxas 45 minutojn al korpekzercado. Ekde pli ol naux jaroj dufoje semajne li vizitas jogokurson. La korpekzercado subtenas liajn fizikajn kaj psikajn fortojn, helpas lian memstarecon dum movigxado sur la strato.

  Lia tria sxatokupo estas nagxado. Por li la nagxado ne estas nur sporto, sed tre utila rekreiva aktiveco, kiu enkondukas lin en liajn cxiutagajn devojn. Li praktikas gxin jam pli ol 20 jaroj.

  Pri siaj sxatokupoj parolis ankaux Kunio Tanabe kaj Anatolij Masenko.

  Kunio Tanabe kvar horojn tage laboras propravole en bonfara institucio por homoj kun pluraj difektoj. Dum la libera tempo li sxatas promeni kun sia gvidhundo meze de la naturo. Tamen lia plej sxatata okupo estas lernado de E-o. La lernado de E-o donas vivforton kaj signifon al lia vivo kaj pliricxigas gxin.

  Por Anatolij Masenko E-o estas pli ol sxatokupo. Kun gxi estas ligita pli longa kaj pli interesa parto de lia vivo. Sxako allogis lin ekde juneco, kaj ne gravas, ke li ne igxis granda sxakisto; la travivitaj sxakbatalaj impresoj, novaj amikoj grave plibeligis

lian vivon. Ie interne en lia animo tamen firme nestas nerealigita kolektanto. Multon li kolektadis: librojn, insignojn, monerojn, post-kaj glumarkojn, sed pro blindeco li  neniam povis ordigi la kolektajxojn. Sub influo de vidanta amiko-filatelisto li sukcesis kolekti pli ol cent tiflologiajn posxtmarkojn. Temas pri eminentaj bll.j, unuavice  pri Louis Braille, pri vidantaj klerigantoj kaj helpantoj de bll.j, okulistoj, gvidhundoj ktp.

  Surbaze de la prezentitaj prelegoj oni povas konkludi, ke la sxatokupoj pliricxigas la vivon de nevidantoj kaj plialtigas gxian kvaliton.

  Vendrede, la 14-an de Julio, okazis la oficiala fermo de la kongreso. Tiun lastan kunsidonn gvidis Nedeljka Lojxajicx. Sxi esprimis sian esperon, ke cxiuj partoprenantoj estas kontentaj pro sia restado en Sokobanja. Sxi esprimis ankaux sian konvinkon, ke la kongresa temo "Rolo de sxatokupoj en la vivo de nevidantoj" estis suficxe kvalite pritraktita kaj ke ni cxiuj

eksciis ion novan, kio evoluigos nian pensadon pri la pasigo de libertempo. Sxi dankis al la teknika organizantino Visxnja Brankovicx kaj al la gastigantoj de "Hotel Moravica" pro la bonegaj kondicxoj, kiujn ili disponigis al ni. Lauxtradicie oni akceptis rezolucion, adresitan al registaraj kaj neregistaraj organizoj kaj institucioj. Sekvis dankvortoj al la organizantoj de la kongreso flanke de reprezentantoj de la partoprenantaj landoj.

  Nia kongreso pasis sukcese. Ni cxiuj travivis bonegajn momentojn, renkontis malnovajn geamikojn, starigis novajn kontaktojn kaj forportos neforgeseblajn rememorojn pri la gastamo kaj sincera amikeco de niaj serbaj amikoj. La bonegan amikan etoson, kiun ni gxuis trafe respegulas limeriko, verkita de nia s-ano Attila Varro.

  Kunestis ni en Sokobanja post zorga prepar' kvazaux panja.

Dum tuta kongreso varmegis sen cxeso sed ni rememoros kun am' ja.

            Raportis: Dimo Dimov

 

 

          84-a Internacia kongreso de blindaj esperantistoj en Kroatio

          (Unua komuniko)

  Karaj geamikoj!

Kroata unuigxo de nevidantaj E-istoj (KUNE) invitas vin en Kroation! Laux nia propono kaj laux la decido de LIBE-Estraro (KUNE) estos denove, post dek jaroj, gastiganto al bl.aj E-istoj, kiuj ekdeziros agrablan kongresetoson kaj aktivan ripozon en monto. Gxuste tiajn kondicxojn ni klopodos sekurigi al vi cxiuj, kiuj decidos kongresi en Kroatio en 2018. Bonvenas Kroation kaj partoprenu nian 84-an IKBE-on!

  La kongresa temo estas: "Kion, kiel kaj kiom ni legas". Proponoj de prelegoj kaj aliaj kontribuajxoj por la programo estas bonvenaj.

1. Dato kaj loko:

La 84-a IKBE okazos de la 7-a gxis la 14-a de julio 2018. en Zagrebo, en la hotelo "Tomislavov dom". La hotelo trovigxas en montara ejo sur la monto Medvednica apud Zagrebo. Zagrebon vi povas atingi per: aviadilo, vagonaro, auxtobuso kaj propra auxto. El la centro de Zagrebo gxis la hotelo trafikas regula auxtobusa linio.

  2. Logxado:

Ni logxos, mangxos kaj kongresos en la sama konstruajxo - en la hotelo "Tomislavov dom". Ni havos je dispono 30 dulitajn kaj 11 unulitajn cxambrojn. Cxiu cxambro havas banejon kun necesejo.

  3. Prezo: la kongreskotizo por cxiuj partoprenantoj estas 230 euxrojn. La prezo de unulitaj cxambroj estas 270 euxrojn.

  4. La kongresan temon ni difinos en la sekvonta komuniko. Tiam ni ankaux detale informos pri pagmaniero kaj pri hotelo. Nun ni nur aldonas, ke ni havos je dispono hotelan nagxejon.

Niaj telefonoj: Antun Kovacx: +385 1 38-22-682, posxtelefono:  +385 98 99 35 712, retposxto: antun2805@gmail.com kaj

Dragan Sxtokovicx, +385 52 503-627, posxtelefono: +385 98 645-976,

retposxto: stokovic@globalnet.hr 

                LKK

 

 

            El Esperantujo

 

          UEA sxangxas sian gxeneralan direktoron, celas financan resanigon

  En kunsido la 31-an de oktobro, la Estraro de UEA decidis pri grava sxangxo en la administrado de UEA, kun la konsento kaj subteno de la Gxenerala Direktoro. D-ino Veronika Poor, kiu laboras en la Centra Oficejo ekde la komenco de 2016, kaj kiel Gxenerala Direktoro ekde majo 2016, transdonos sian postenon la 1-an de januaro 2018 al s-ro Martin Schaffer, la

nuna Gxenerala Sekretario. Kiel volontula estrarano, Schaffer gvidis la financajn analizojn kaj oficejan, konsultigxon, kiuj motivis la decidon. Transprenante sian novan rolon, li demetos siajn postenojn kiel estrarano kaj komitatano. "Rigardante nian malfacilan financan situacion, kaj konsultinte niajn oficistojn, ni venis al la konkludo, ke necesas fresxa komenco", - klarigas

d-ro Mark Fettes, la Prezidanto de UEA. "La Asocio survojas al kelkaj gravaj renovigoj, kiuj postulas fokusitan kaj harmonian kunlaboron. Felicxe ni havas tiucele la plenan subtenon de d-ino Poor, kiu aktive kunlaboros por kiel eble plej glata transiro dum kelkmonata periodo."

  D-ino Poor konsentas: "La nuntempa situacio de la Asocio necesigas Gxeneralan Direktoron, kies fortaj flankoj estas aliaj, ol la miaj el la tre diversaj kaj vastaj kapabloj, atendataj de la postenulo. Mi tre gxojas, ke mi povos transdoni la taskaron al persono, kiu kaj tre bone konas la Asocion, kaj havas profundajn konojn en la plej bezonataj laborkampoj".

  Schaffer, multjara komitatano de UEA kaj estrarano ekde 2013, laboros cxefe en siaj kutimaj logxlokoj en Meksiko kaj Germanio, sed en konstanta kontakto kun la Oficejo. Li antauxvidas bonan kunlaboron kun siaj kolegoj en Roterdamo kaj en la Estraro. "Zorga administrado de niaj financaj rimedoj estas unu el la cxefaj devoj al niaj membroj", -  komentas Schaffer. "Kvankam la nuna situacio estas malfacila, ni havas kapablajn oficistojn kaj volontulojn, kaj multajn sxancojn por asocia evoluigo. Mia celo estos iom post iom proksimigi nin al

ekvilibro inter enspezoj kaj elspezoj, dum ni dauxre investas en informado, instruado kaj aktivula trejnado tra la mondo".

           el "Gazetaraj Komunikoj de UEA", N-ro 713.

 

          Faktoj kaj personaj impresoj pri Seulo

  ...Kiel en cxiuj UK-oj estis multaj prelegoj kaj prezentadoj, tiel ke oni devis elekti la plej interesajn kaj ne povis cxeesti cxiujn, kiujn oni sxatus cxeesti.

  La kongresejo estis eksterordinara. Gxi estis en granda universitato kun grandegaj konstruajxoj kaj bonaj salonoj. Bonsxance, preskaux cxiuj kongresaj eventoj okazis en salonoj proksimaj unuj al aliaj. La Solenaj Malfermo kaj Fermo kaj du t.n.  "Vesperoj" okazis en grandega bela auxditorio. La Nacia Vespero estis belega, ecx kun klasika muziko, sed ankaux kun modernaj muziko kaj danco.

  La cxefurbo de Suda Koreio (aux Korea Respubliko) havas cxirkaux dek milionojn da enlogxantoj. Kiam oni veturas el la flughaveno (suficxe malproksima) al la urbocentro (dum unu horo kaj duono), oni vidas multegajn largxajn auxtovojojn, sennombrajn altajn logxdomblokojn, neniun slumon (!!!)

kaj sennombrajn grandajn modernajn auxtojn. En neniu lando ni vidis tiom da tiaj auxtoj. Bone, ni estas en la lando de Hyundai, Kia kaj Daewoo, sed veturas ankaux multaj auxtoj de aliaj firmaoj. Eble 80 procentoj el tiuj veturiloj ne nur estas grandaj, sed ankaux havas tre similan formon, tiu de, ekz., la modelo Sonata de Hyundai aux E350 de Mercedes. Poste ni perceptis,

ke tiaj auxtoj trovigxas ecx en sxajne malpli ricxaj logxkvartaloj kun tre mallargxaj stratoj antaux malgrandaj kaj malnovaj domoj. Juna koreano konfirmis al ni, ke posedi tian auxton estas la revo pri konsumado de multaj liaj samlandanoj.

  El la grandaj avenuoj eliras en multaj kazoj mallargxegaj stratoj, en kiuj trovigxas tre simplaj domoj, metiejoj kaj vendejoj.

  Figuro de la Seula reto de metroo montras, ke tiu reto estas grandega. En iu retpagxo oni informas, ke la urboj kun la plej grandaj tiaj retoj estas Londono, Novjorko kaj Tokio. Sed en pagxo pri Seulo mi konstatis, ke la korea cxefurbo estas je la tria loko: 330 kilometroj da metroo, dum Tokio havas 304 km-ojn. En Seulo la metroo funkcias tre bone. La tre longaj kaj puraj trajnoj veturas cxiujn tri minutojn, kaj unu afero estas aparte impresa: La reloj estas separitaj de la pasagxerkajo per 3 metrojn alta vando el travidebla materialo (sendube, ne temas pri vitro), tiel ke la pasagxeroj ne povas fali sur la relojn. Kiam la metroo alvenas kaj gxiaj pordoj malfermigxas, malfermigxas en la sama loko la pordoj de tiu vando. Sed estas unu malbona afero: Gxenerale ne ekzistas rulsxtuparoj, kaj preskaux ne ekzistas liftoj. Oni vidas maljunulojn, kiuj  tre malfacile kaj

penige supreniras la sxtuparojn. Sxerce ni diris, ke eble pro tiu

suprenirado en la metrooj la seulanoj ne suferas je trodikeco.

  Fakte trodikeco sxajnas ne esti problemo en Koreio (male al multaj okcidentaj landoj). Ni vidis malmultajn dikajn seulanojn kaj malmultegajn trodikajn. Kio estas la kauxzo? Cxu la koreaj mangxajxoj?

  La enlogxantoj de la cxefurbo estas bone vestitaj; aparte la junaj virinoj surhavas modernajn cxarmajn kaj tre variajn vestajxojn. Cxe la viroj la nuna okcidenta modo havi barbon ne alvenis. Ni vidis neniun viron kun barbo. Ni ankaux ne vidis tatuajxojn, pircingajxojn nek punkulojn.

  Kiel mi diris, la metrooj estas puraj, kaj tio ankaux validas gxenerale por la stratoj. Kaj oni vidas neniun grafitiajxon (kiuj tiom malbeligas multe da okcidentaj urboj). Ankaux tute mankas almozuloj kaj malricxaj senhejmuloj.

  La urbo sxajne estas tre sekura. Ecx nokte oni (ankaux virinoj) povas piediri sola sen timo.

  La publikaj necesejoj estas puraj kaj - male al la plejmultaj euxropaj - senpagaj. Ankaux kontrauxe al Euxropo, maljunuloj ne pagas en muzeoj kaj palacoj.

  Ni piediris multe, sed ni vidis neniun (!) superbazaron aux pli-malpli grandan bazaron (por acxeti mangxajxojn). Cxiuj vendejoj estas malgrandaj.

  Evidente, mi povus rakonti multe pli, sed cxi tiu teksto ne estu tro longa.  Pro tio nur unu afero ankoraux:

  Kiam ni vizitis konfucean sanktejon, la cxicxeronino diris, ke cxiuj koreanoj estas konfuceanoj. Ni pensis, ke tio ne eblas. En alia loko cxicxerono asertis, ke nur 8 procentoj estas konfuceanoj, sed ke fakte cxiuj koreanoj estas mense konfuceanoj. Poste en kongresa prelego estis asertite, ke 33% el la koreanoj estas kristanaj protestantoj kaj 15% estas katolikaj, kaj oni menciis ankaux uxonbulismon, kiu estas religio, naskigxinta en Koreio. Kiam iu demandis pri konfuceismo, unu el la koreaj cxeestantoj konfirmis, ke cxiuj liaj samlandanoj estas mense konfuceanoj.

            Herbert A. Welker

 

 

          Pledo por brajlo gxenerale kaj por E-brajla stenografio speciale

 

  En la protokolo de la Gxenerala Asembleo de LIBE dum la 83a IKBE, unua parto, aperinta en EL n-ro 7/2017, mi legas sub punkto 6:

  "Da Costa proponas, ke en la reta versio de la revuo aperu, kompreneble ne mallongigite, ankaux la tekstoj de la "stenografia pagxo", cxar ili ofte estas ne simplaj ekzercoj de stenografio, sed interesaj legajxoj."

  Unue mi dankas pro la pozitiva takso de mia redakta laboro, kiu kusxas en tiu propono. Sed due mi devas averti kontraux ebla sekvo de la realigo de la propono.

  Per la "stenografia pagxo" mi volas ne nur _ekzercigi_ la legantojn, mi volas ankaux _instigi_ ilin perfektigxi pri stenografio. Se ni donas al la legantoj la eblecon aliri la interesajxojn de la "stenografia pagxo" per la reto, sen bezono klopodi por enprofundigxi en la stenografion, ni forprenas

de ili unu instigilon.

  Simila konsidero validas por la tuta revuo: mi preferas legi gxin

surpapere kaj ne surrete, i.a. cxar tiel mi havas regulan kontakton kun gxusta E-brajlo. Mi ja povas legi ankaux la retan version brajle, t.e. per brajla ekraneto, sed tiu brajlo ne estas la gxusta E-brajlo. Legado de la reta versio per vocxsintezilo signifas perdon de okazo havi kontakton kun E-brajlo.

  Komprenu min bone! Per cxi tio mi neniel volas diri, ke nia revuo ne aperu rete. Multaj LIBEanoj ne regas brajlon, kaj ili havu la saman rajton informigxi pri LIBE, kiel la aliaj membroj. Krome estas oportune, ke ankaux vidantoj _ekster_ LIBE estu informataj pri nia agado. Sed mi ja opinias, ke la surpapera brajla versio de EL estu la cxefa, por ne diri "primara", same

kiel mi opinias, ke la surpapera platskriba versio de "Esperanto", kun siaj fotoj kaj ilustrajxoj, estu la cxefa versio de la organo de UEA, kaj ke la parolata versio estu "helpa" por doni al la vidhandikapitaj membroj de UEA aliron al la enhavo.

  Fine mi devas doni teknikan klarigon. La plimulton el la materialo por la "stenografia pagxo" mi rekte entajpas en stenografia formo. Gxi do ne ekzistas plenskribe. Se realigi la ideon de Da Costa, iu devus la materialon senmallongigi - aux "mal-mallongig-igi", se vi preferas. Mi konsideras tian laboron ne apartenanta al mia tasko kiel rubrikestro, sed mi kompreneble metus la materialon je la dispono de tiu, kiu plenumus tiun taskon.

             Otto Prytz

 

 

          Por muziksxatantoj

        Kvindek pundoj por simfonio

  Antaux precize ducent jaroj okazis kurioza negoco en la merkato de arto, en Euxropo. En la jaro 1817, la Filharmonia Societo de Londono pagis 50 pundojn por mendo de simfonio al tiam fama komponisto. La komponisto laboris dum kelkaj jaroj kaj fine, en 1824, oni premiere prezentis la verkon, en Vieno. La publiko reagis entuziasme, vigle kaj brue. La auxtoro cxeestis la

debutan prezenton, kun la dorso turnita al la publiko. Li preskaux ne perceptis la aplauxdegon, cxar li estis tute surda. La auxtoro: Beethoveno; la verko: la nauxa simfonio.

  Oni povas diri, ke pago de 50 pundoj por la nauxa simfonio estis eble la plej avantagxa pago en la historio de arto. Efektive, Beethoveno estis unu el la unuaj komponistoj, kiuj traktis kun acxetantoj la prezon de siaj verkoj. Gxis tiam, komponistoj ordinare ricevis financan subtenon de mecenato aux nobelo, kaj gxenerale vivis modeste. Kaj oni povas diri, ke gxis nun la "erudicia" muziko ankoraux ne estas abunda fonto  por vivgajno.

  Beethoveno ne estis pioniro nur en la kampo de ekonomio. Lia (tre malmultekosta) nauxa simfonio farigxis unu el la plej alte konsiderataj muzikajxoj en cxiuj tempoj. Apud la sxekspira "Hamleto" kaj la mikelangxela "Davido", gxi staras kiel monumento de belo, en la okcidenta mondo. Unuafoje oni enkondukis koruson kiel movimenton en simfonion.  Vere revolucia pasxo, siatempe.  Tiu decido de Bethoveno okazis pro tio, ke li fakte studis literaturon, kaj pro tio admiris la humanismajn ideojn de grandaj euxropaj verkistoj. De Schiller li prenis versojn de la "Odo al gxojo" por la kvara movimento. Nuntempe, gxi prave farigxis la himno de Euxropa Unio, post

adapto de Herbert von Karajan. Tiu brila melodio fakte formigxis en lia menso dum pluraj jaroj: oni trovas spurojn de gxia strukturo en iuj liaj antauxaj komponajxoj. Inter la oka kaj nauxa simfonioj pasis dek jaroj, kaj oni supozis, ke gxi neniam plenumigxos.

  Iom korpreme estas pensi, ke la komponisto  mem neniam auxskultis sian cxefverkon, almenaux fizike: li jam estis tute surda. Li vane penis gvidi la orkestron laux la ritmo, sed tute vane; alia regxisoro plenumis la taskon.

  Oni pagis al Bethoveno 50 pundojn por la nauxa simfonio. Se agi juste, kiom oni devus pagi? 500? 5000? 5000000? Jen la gloro de granda artisto: ne eblus pagi. Ni pagu per reauxskultado, kun la sama plezuro de antaux ducent jaroj.

 

 

           Diversaj interesajxoj

          Ranidoj servas kiel modelo

  Ranidoj kaj lacertuloj posedas mirindajn kapablojn: Se ili perdas sian voston, tutsimple post kelkaj tagoj ili havas novan. Esploristoj nun analizis la molekulajn mekanismojn de tiu regenero.

  Al homo povas jen kaj jen rapide okazi akcidenteto: Oni frotvundigxas aux pro malatento trancxas sin en la fingron. Bonsxance, la hauxto regenerigxas kaj apenaux restas postsignoj de la malbonsxancajxo. Sed nia korpo povas ripari nur malgrandajn vundigxojn. Fortrancxita fingro, ekz., estas por

cxiam perdita se gxi ne rapide realkudrigxas fare de specialistoj.

  Cxe ranidoj kaj lacertuloj la afero statas alie: Se ili perdas sian

voston, ene de malmultaj tagoj rekreskas nova vosto. Britaj esploristoj nun analizis la molekulajn mekanismojn malantaux tiu fenomeno. La surpriza rezulto estas: Reakciaj specoj de oksigeno (ROS) ludas gravan rolon cxe la regenero.

  Por la eksperimentoj la esploristoj detrancxis la voston de ranidoj de la specio Xenopus kaj observis sekve la sxangxigxojn en tiu korpa zono de la bestoj. El antauxaj eksperimentoj la esploristoj jam sciis, ke post la fortrancxo de la vosto aktivigxas genoj, kiuj gravas por produktado de reakciaj oksigenajxoj.

  Reakciaj oksigenajxoj estas grupo da substancoj, kiuj enhavas oksigenon, al tio apartenas, ekz., liberaj radikaloj, (kiuj estas tre reakciemaj), sed ankaux kemiaj kombinajxoj kiel hidrogenperoksido (H2O2). Sub stresaj kondicxoj kiel UV-radiado aux varmego la koncentrigxo de reakciaj oksigenajxoj signife pliigxas. Ankaux en la procezo de kadukigxo, versxajne,

ili ludas gravan rolon.

  La teamo detale esploris per mikroskopaj kaj molekulbiologiaj metodoj la kunligejojn cxe la ranidoj. Por tio la sciencistoj uzis substancon, kiu en cxeesto de hidrogenperoksido en la cxeloj sxangxas sian koloron. Per tiu metodo ili povis jam ses horojn post la detrancxo pruvi pli altan koncentrigxon de hidrogenperoksido. Ili tre miris trovi dum la regenero de

la ranidaj vostoj tiel altajn koncentrigxojn de reakciaj oksigenajxoj.

  Plue la esploristoj eltrovis, ke reakciaj oksigenajxoj havas reguligan efikon je certaj signalvojoj, kies aktivigo kondukus al kreskado kaj dividado de cxeloj. Se oni malebligis la produktadon de reakciaj oksigenajxoj per la aldono de certaj substancoj, la aktivigo de la t.n. WNT-signalvojoj ne funkciis kaj la reformigxo de la ranidaj vostoj ne okazis.

  La esploritaj signalvojoj estas konataj cxe multaj specioj. La samaj mekanismoj kondukas laux la esploristoj ankaux cxe homo al kreskado kaj dividado de cxeloj - kaj gxuste tio igas la aferon tiom interesa. Tiuj rezultoj sxangxas la pensmanieron - reakciaj oksigenajxoj sxajne ludas gravan rolon cxe resanigxo kaj regenerigxo. Ili povas konduki al novaj terapiformoj en la kuraco de vundigxoj cxe homo. Nun la esploristoj pliprofundigos ankoraux siajn esplorojn.

             (Laux Esperanta retradio).

 

 

           Facila legajxo

         Fabelo por plenkreskuloj

  Jam delonge vivis viro, kiu havis tri infanojn. Cxiujn li tre amis. Li ne devenis de ricxa familio, sed dank'al sia sagxeco kaj diligenteco li sxparkolektis pli da mono kaj acxetis fekundan grundon. Maljunagxe li pripensis, kiel dividi sian posedajxon al siaj infanoj. Iam, kiam li estis jam multe maljuna kaj malsana, li decidis provi, kiu el tri filoj estas la plej sagxa.

  Li vokis cxiujn tri cxe la lito, sur kiu li kusxis, kaj donis al cxiu kvin grosxojn. Ili devis acxeti ion, kio plenigus lian vakan kaj nudan cxambron.

  La filoj prenis monon kaj foriris plenumi la deziron de la patro. Cxiu laux sia volo.

  La plej agxa filo pensis, ke tio estos facila. Li acxetis en foiro garbon de pajlo, la unuan ajxon, kiun li vidis. La dua filo momenton cerbumis. Li kruc-kruce trairis la foiron kaj finfine li acxetis belan plumaron.

  La plej juna cerbumadis: "Kion oni povas acxeti je tiel malmulta mono kaj plenigi per tio la tutan cxambron?" Dum horoj kaj horoj li cerbumis, kiam li kaptis ideon: Li foriris al butiko en unu flanka strateto kaj por kvin grosxoj li tie acxetis kandelon kaj alumeton. Gaje li hejmrevenis kaj li scivolemis, kion acetis liaj fratoj.

  Venontan tagon la filoj kunvenis cxe la patra lito. Cxiu portis sian donacon. Kiel la unua montris gxin la plej agxa frato. Li sternis la pajlon teren, sed unu garbo de pajlo suficxis nur por kovri unu angulon. La meza filo prezentis la plumaron. Gxi estis bela, sed gxi ne plenigis ecx la duonon de la cxambro. La patro estis de ili tre seniluziigita.

  Fine en la centro de la cxambro ekstaris la plej juna. Du pli agxaj scivoleme okulumis lin. Kion plej supozeble alportis lin?

  La plej juna filo ekflamigis la kandelon kaj gxia lumo plenigis la tutan cxambron. Cxiuj ridetis.

  La donaco de la plej juna filo tre gxojigis la patron. Li cedis al la plej juna tutan grundon, ecx monon, cxar li konvinkigxis, ke la plej juna bone traktos ilin kaj ke li prizorgos ankaux siajn du fratojn.

              Jarka Mal

 

 

    Anonco por legemaj komputiluzantoj

  Dauxrigante en la oferto de la esperantajxoj, kiujn mi enkomputiligis, mi volas cxifoje omagxi al la jxus malaperinta granda verkistino Marjorie Boulton kaj do proponas sxian cxarman poemkolekton "Cent gxojkantoj" kaj la libron "Du el" de sxi verkitan kune kun Poul Thorsen. Dezirantoj kiuj ne povas legi unikodon kaj do preferas necxapelitajn literojn bonvolu tion precizigi. Ligilon al la elsxutebla dosiero vi petu de

dacostapl(cxe)gmail.com.