Esperanta ligilo
n-ro 7, septembro 2017
Enhavtabelo
Protokolo de la Gxenerala Asembleo de
Libe dum la 83-a IKBE (unua parto)
EL LA FESTPAROLADO DE LA PREZIDANTO DE
UEA
Lingva forumo. Parolata lingvo influas
tempopercepton
Nekutimaj kutimoj. Suda Koreio
Stenografia pagxo (nur en brajla versio)
Protokolo de la
Gxenerala Asembleo de Libe dum la 83-a
IKBE en Sokobanja (Serbio)
Unua parto
(mardon, la 11-an de julio 2017, ekde la 10-a horo)
Enkonduke
la prezidanto Anatolij Masenko informas, ke en la nuna Asembleo mankas de la
estraro nur Olena Posxivana, kaj cxeestas la ceteraj ses membroj: krom li mem,
la vicprezidantino Natalia Kasymova, la sekretario Dragan Stokovicx, la kasisto
Pier Luigi Da Costa, kaj la konsilantoj Nedeljka Lojxajicx kaj Dimo Dimov. La
prezidanto nomas poste la libeanojn forpasintajn en la lasta jaro:
Danusxe Vokacxova kaj
Rostislav Strejcxek el Cxehxio, Kataoka Tadashi el Japanujo, Jean Sorel el
Kanado, Leo Kawecki el Polujo, Valentina Oskolskaja kaj Vladimir Sedov el
Rusio, kaj petas honorigi ilin per unuminuta silenta starado. La prezidanto listigas poste la membrojn, kiuj festis en la lasta
jaro gravan vivjubileon: igxis 85-jara Harald Rader el Auxstrio; 80-jara igxis
Raimo Tanskanen el Finnlando kaj igxos post du semajnoj Dusxan Angxelkovicx el
Serbio kaj en auxtuno la prezidanto Masenko mem; 75-jara igxis Nikolaj
Solomencev el Rusio kaj 70-jarigxis Jan Priborsky el Cxehxio; fine festis siajn
55 jarojn Tadeo Karasx el Cxehxio (pri kies agxo ekestis ia iskompreno),
Veselina Stoilova el Bulgarujo kaj Pavel Rjabov el Rusio. Por cxiuj la
prezidanto petas gratulan aplauxdon.
Por
la nuna decidrajta Asembleo la prezidanto submetas al aprobo la tagordon
proponitan de la estraro, nome:
1) malfermo
(nun okazanta);
2) agadraporto;
3) financa
raporto;
4) rezulto
de la vocxdonado;
5) landaj
raportoj;
6) E-a Ligilo;
7) venonta
kongreso;
8) diversajxoj.
La tagordo estas
sensxangxe aprobita.
2)
Agadraporto. Kiel kutime la agadraporto jam aperis en nia organo, kaj la
prezidanto demandas, cxu iu el la cxeestantoj ne
ricevis la revuon kaj do ne povis gxin legi. Cxar nericevintoj fakte estas,
Jxelev petas, ke oni koncize informu pri la agado de la asocio kaj do la
sekretario Stokovicx vocxlegas la agadraporton, post kio la prezidanto petas
intervenojn. Vladimir Jxelev ne komprenas, kial LIBE eliris de EBU, cxar certe
ekzistas temoj, pri kiuj eblas kunlabori kun gxi aux
aliaj similaj organizajxoj. La prezidanto klarigas, Ke nia aparteno al EBU
sxajnis al la estraro, kompare kun la rezultoj, tro
multekosta: pro la aligxkotizo de 385 euxroj jare kaj pro la neceso sendi
delegiton al la EBU-kunvenoj, kie la laborlingvo estas la angla kaj do nia
delegito povus bezoni ankaux interpretiston. Pri eventuala sxangxo de la
sinteno de LIBE decidos la nova estraro. La konsilantino Nedeljka Lojxajicx
sugestas, ke niaj membroj en la diversaj sxtatoj klopodu influi sialandajn
reprezentantojn de EBU
favore al E-o, kaj tio ne havos apartajn kostojn. Attila Varro opinias, ke
"tiu trajno jam forveturis": almenaux en Hungarujo la nunaj gvidantoj
de la blindulorganizajxoj estas junuloj, al kiuj la antauxaj gvidantoj apenaux
havis la eblecon transdoni siajn spertojn; la nunaj junaj gvidantoj pensas
certe alie ol ni blinduloj pensis antauxe kaj certe
por ili E-o ne havas signifon. Se en iuj landoj aktivas junaj E-istoj, ili eble ne apartenas al tiuj, kiuj povus influi la decidojn
de la blindulorganizajxaj estraroj; sed cxiukaze, se tio eblus, ni devus celi
al la monda blindulorganizajxo. Arvo Karvinen insistis pri aligxo al EBU, cxar
en gxi li havis personajn kontaktojn kaj sekve la eblecon ion atingi, sed LIBE
estas principe monda organizajxo kaj gxi devus do agi
sur la tutmonda kampo. Manke de pliaj intervenoj la agadraporto estas unuanime
aprobita.
3)
financa raporto. Ankaux gxi aperis en la junia numero
de nia revuo, kvankam en konversacia formo; la kasisto resumas tamen gxian
enhavon, informante ke por dezirantoj disponeblas cxe li kelkaj brajlaj
ekzempleroj de la financa raporto redaktita de s-rino Ritva Sabelli laux la
kutima maniero. Neniu faras demandojn aux rimarkojn kaj la raporto estas
unuanime aprobita.
4)
Rezulto de la vocxdonado 2017. la inviton al kandidatigxo aperintan en nia
organo akceptis dek samideanoj; Dragan Stokovicx pretigis la vocxdonilojn, kiuj
estis senditaj al landaj delegitoj kaj al izolaj membroj, kaj Harald Rader
akceptis esti denove kolektanto kaj kalkulanto de la vocxoj. La prezidanto
informas, ke estis senditaj 317 vocxdoniloj al 34 landoj kaj donas la sekvajn
nombrojn (cxi tie iom korektitajn) el la raporto de la kolektanto Rader:
vocxdonis 208 membroj, sed 4 vocxdoniloj estis nevalidaj pro enteno de pli ol 7
nomoj. La esprimitaj vocxoj estis 1431, el kiuj 36 nevalidaj kaj 1395 validaj
tiel asignitaj:
Da
Costa 178,
Kasymova
172,
Stokovicx
157,
Dimov
149,
Posxivana
148,
Lojxajicx
145,
Suslov
139
(tiuj
sep eniros la novan estraron);
Jelinek
132,
Karasx
91,
Priborsky
84.
Rader konservos dum unu
jaro cxiujn vocxdonilojn por eventuala kontrolo. La prezidanto invitas al
komentoj. Istvan Kabok petas, ke
venontfoje la vocxdoniloj estu senditaj ne al landaj delegitoj sed rekte al
cxiu membro aparte; Stokovicx rimarkigas, ke tio multe pligrandigos la jam
grandan laboron de la pretigo de la vocxdoniloj; la prezidanto atentigas pri
tio, ke la gxisnuna kolektiva sendado havas almenaux la avantagxon, ke gxi
iomete aktivigas niajn landajn delegitojn. Veselina Stoilova proponas, ke la
vocxdoniloj estu ankaux vidulskribaj por faciligi la vocxdonon al vidantaj aux
duonvidantaj samideanoj. Al la ironia rimarkigo, ke ekzistas ankaux blinduloj,
kiuj ne regas brajlon, la prezidanto respondas, ke tamen la problemo ekzistas
kaj estas ankaux propono de la japanaj membroj, ke oni povus vocxdoni ankaux
retposxte. Levigxas duboj pri la sekreteco de tia
vocxdonado, sed Rob Moerbeek informas, ke cxe UEA tio jam funkcias, kaj oni
povus demandi la UEA-sekretarion, kiel ili solvis la problemon. Cxiukaze, por
igi valida retposxtan vocxdonadon necesus statutmodifo: la propono devus aperi
en "E-a Ligilo" almenaux tri monatojn antaux la Asembleo, kaj la
Asembleo devus poste gxin pridiskuti kaj aprobi. La prezidanto fermas la
punkton per danko al Rader pro la skrupule farita kolektada tasko kaj per
gratuloj kaj bondeziroj al la novaj estraranoj en ilia laboro fruktodona kaj
plezura. El ili kvin cxeestas kaj eble jam en la dua
kunsido ili povos anonci, kiel ili dividis inter si la taskojn.
5)
landaj raportoj.
Auxstrio.
Veronika Haupt partoprenis, kun grupo de aliaj membroj
de ALBE, al feria semajno organizita de niaj cxehxaj samideanoj kaj de la
cxehxa blindulasocio en la banloko Podebrady, kaj pro la multaj vizititaj
interesaj lokoj kaj pro la entute neforgesebla sperto sxi kore dankas la
organizintojn ges-rojn Priborsky kaj la ceterajn cxehxajn samideanojn. Malgraux tio, ke gxis nun
ne aperas junaj samideanoj, ALBE dauxre klopodas por varbi novulojn kaj
samtempe kunlaboras kun la auxstra organizo de
nevidantoj, kies faka asocio gxi estas.
Bosnio-Hercegovino.
Laux mesagxo sendita de la landa reprezentanto Miroslav Djajicx kaj vocxlegita
de Dragan Stokovicx, la nombro de blindaj E-istoj en la lando restis konstanta en la lastaj 20
jaroj. El ili, kiuj regule komunikas inter si, kvar formas aktivan grupon, en
kiu oni legas nian revuon, oni uzas Skajpon aux similajn programojn por
praktiki la parolatan lingvon kaj oni diversmaniere kontaktas kun eksterlandaj
E-istoj. Fine LIBE sxuldas la eblecon havi propran retpagxaron al nia bosnia membro Gradimir Kragicx.
Brazilo.
Gilberto Buchmann raportas, ke en la lando ekzistas kelkaj blindaj E-istoj, el
kiuj li konas du kaj auxdis pri alia novulo, kiun li kontaktos. Bedauxrinde la
konataj samideanoj logxas tre malproksime unu de la alia kaj renkontigxoj ne
eblas. Gxis nun organizita movado de blindaj E-istoj ne ekzistas.
Bulgarujo.
Dimo Dimov informas, ke en la pasinta jaro Aneb-anoj realigis ne multajn sed
bone organizitajn arangxojn, kaj krome partoprenis en la agado de aliaj E-istaj
organizajxoj. Komence de majo ili partoprenis en
klubejo de ANEB en Plovdiv la renkontigxon kun vidantaj E-istoj, en kiu la
partoprenintoj en la 68-a kongreso de la bulgara E-o-asocio informis pri sia
laboro. Fine de majo en la sama klubejo estis prezentita la libro de Vladimir
Jxelev "La rozo"; cxeestis estraranoj de la nacia biblioteko
"Louis Braille", inkluzive de gxia prezidanto, samideano Spas
Karafezov; la prezentita libro estas kolekto de rakontoj, el kiuj kelkaj
koncernas E-on. Plej signifa arangxo estis la tradicia nacia renkontigxo de
nevidantaj E-istoj okazinta en Obzor, en hotelo Horizont, ripozejo de la
bulgara blindulasocio. Gxi estis dedicxita al la verkistoj K. Kalocsay kaj J.
Baghy. Aneb-anoj partoprenis en la internacia konkurso "E-o en mia
vivo" organizita de la "societo Zamenhof" de la urbo Razgrad kaj
iuj estis inter la premiitoj. Aneb-anoj partoprenis ankaux en la festivalo
"Balkanfolk" en Veliko Tarnovo kaj en la festivalo por malnovaj urbaj
kantoj "Bojxuri" ("Peonioj") en Gorna Orjahxovica, kie ili prezentis E-ajn kantojn. La revuo "E-a
Fajrero" aperis regule en la kutimaj tri formoj, brajla, vidulskriba kaj
vocxlegata, kaj dezirantoj povas aboni gxin dum nia kongreso pagante 5 euxrojn.
Fine, okazis ankaux lingva kurso por komencantoj en Razgrad kaj perfektiga
kurso por plialtigo de la lingva nivelo en Varna, kie cxe la rekapabliga centro
dauxre aktivas E-o-grupo.
Cxehxio.
Laux raporto de Jiri Jelinek, la blindaj E-istoj en la lando apartenas al
sekcio de la Cxehxa E-o-Asocio kaj tio ebligas al ili pli vastan agadon; ankaux
en la du tradiciaj jaraj renkontigxoj de blindaj E-istoj partoprenas ankaux
vidantaj membroj de CxEA. Kiel dirite, forpasis du samideanoj, sed felicxe
aperis nova fervora lernantino de nia lingvo. La revuo "Auxroro"
dauxre aperas brajle kaj en Mp3-formato kaj eblas renovigi cxe la parolanto sian 5-euxran jaran abonon.
Finnujo.
Laux mesagxo de Ritva Sabelli legita de Anatolij Masenko, s-ino Asta Torfo
partoprenis en la itala E-okongreso en Frascati (apud Romo), kies temo estis
instruado de lingvoj en euxropaj landoj. En tiu kadro
sxi prelegis pri siaj spertoj kiel instruisto de la sveda lingvo en
diversspecaj lernejoj por plenkreskuloj kaj precipe en la universitato de
Helsinki.
Germanujo.
Natalia Kasymova raportas, ke la skajpkonferencoj de Eblogo-estraro okazis
regule kaj ankaux funkcias interreta parolrondo, en kiu oni rakontas kaj
pridiskutas diversajn aferojn: tio montrigxis tre efika labormetodo, kiun
praktikas ne nur la tri novuloj de Eblogo, sed ankaux malnovaj membroj. La
revuo "La blinda E-isto" aperas egule; fine estas gxojige, ke membroj
de Eblogo partoprenos en la renkontigxo en Stubenberg.
Hungarujo.
Istvan Kabok informas mallonge, ke okazas kontaktoj inter unuopaj blindaj
E-istoj, sed nenio komuna estis organizita.
Italujo.
Laux Pier Luigi Da Costa, en IABE estas kelkaj novaj membroj, sed ili estas pli simpatiantoj ol parolantoj de la lingvo;
specialaj arangxoj ne okazis. "Itala Ligilo" dauxre stumblas: gxi
ricevas nun sxtatan subvencionn, kaj pro tio gxi devas nepre obei la
ministeriajn preskribojn; tial Iabe devis rezigni pri la aperigo de la
mankantaj numeroj de la pasinta jaro kaj rekte salti de 2015 al 2017, sed gxi
promesas al siaj legantoj pli kontentigan estontecon.
Japanujo.
Raportas Kunio Tanabe. La forpaso de Kataoka Tadashi estis forta bato por la
blindulE-ista movado, sed JABE reagis kaj dauxrigos sian
laboron sub la gvidado de prezidanto Tanaka Teiiti. Membroj de JABE havis
fakkunsidon dum la japana kongreso kaj tie ili povis
auxskulti tre interesan prelegon pri la spertoj en Japanujo kaj Bangladesxo
faritaj de s-ro Roy, Jabe-ano Bangladesx-origina. Jabe-anoj regule kunvenas en
la sidejo de la nacia brajla biblioteko; estis eldonitaj kelkaj numeroj de la
revuo "Orienta blindulo" kaj jxus aperis (gxojige!) nova lernanto de
la internacia lingvo.
Kroatujo.
Dragan Stokovicx raportas, ke la kroata BlindulE-ista organizajxo KUNE dauxre
vivas: la nombro de membroj malkreskis gxis 15, sed felicxe lastatempe du junaj
frauxlinoj eklernis la lingvon; domagxe, ke ili ne
povis veni cxi tien. Aperis tri numeroj de la sonrevuo "Tempo" kaj
Antun Kovacx kun aliaj samideanoj partoprenis en la
renkontigxo de E-istaj verkistoj en Hrasxcxine, kaj en ceremonio okazinta en la
datreveno de la morto de Zamenhof en Zagrebo, en strato Zamenhof. Bedauxrinde,
ne eblis gxis nun okazigi landan asembleon de KUNE,
kaj se tio ne eblos ecx en venonta auxtuno, tio endangxerigos la vivon mem de
la asocio.
Pollando.
Raportas Halina Kuropatnicka. En la lando nevidantoj aktivas en la medio de
lokaj asocioj de vidantaj E-istoj, aparte viglaj en kelkaj urboj (Varsovio,
Bydgoszcz kaj aliaj); apud ili agadas de kelkaj jaroj
la Euxropa Centro de Interkultura Edukado. Danke al tio, ke s-ino Halina havas
tie iujn funkciojn, sxi klopodas altiri nevidantojn kaj ecx fari, ke ili estu jxurianoj en konkursoj. En pasinta decembro
ekzemple okazis du konkursoj kaj en tiu pri arta
legado nia Istvan Kabok estis severa jxuriano. En majo okazis solenajxoj kaj
ekspozicioj, kiujn gxue partoprenis blindaj samideanoj, kaj en la kvina
konkurso de E-a kanzono estis en la jxurio Carsten Schnathorst, nia Kasxi el
Germanujo. Do oni entute laboris laux la disponeblaj fortoj.
Rusujo. Anatolij Masenko raportas,
ke fine de
junio okazis la
tradicia jxamboreo de
rusiaj E-istoj
kun vasta
programo; krome dauxre
okazas lingvaj kursoj
per Skajpo kaj
regule aperas E-o-rubriko
en la revuo
(en brajlo kaj
vidulskribe por malfortevidantoj)
por rusaj lernejanoj.
Serbio.
Nedeljka Lojxajicx informas, ke jam de kelkaj jaroj ne ekzistas en Serbio
asocio de blindaj E-istoj, parte pro la nunaj burokrataj malfacilajxoj por
registrigi asocion. Tamen unuopuloj aktivas. Bedauxrinde, pro malsano de la
instruisto, ne plu ekzistas kurso en la blindullernejo. Preparante la nunan
kongreson, sxi klopodis aktivigi la blindajn E-istojn, kaj kelkaj el ili estas cxi tie. Tamen aliaj, kiuj povus ankaux efike
kontribui en la programo, ne cxeestas pro tio, ke ili,
havante ian rolon en la blindulasocio, alkutimigxis al tio, ke ili movigxas
nur, se la Asocio (aux iu alia) pagas la kostojn. Oni sukcesis aperigi
sondiskon kun la dramo "Konsxtana" de la
serba verkisto Borisav Stankovicx kaj ekzempleron ricevos cxiu kongresano.
Kelkaj membroj vizitas E-o-klubojn kaj partoprenas en ilia gado, kaj el la
E-o-societo venis cxi tien kelkaj helpantoj.
6). E-a Ligilo. La prezidanto informas, ke nun estas presataj 240
ekzempleroj de la revuo, sed la legantoj de la brajla EL reduktigxis al 225,
parte pro forpasoj, parte pro tio ke kelkaj preferas retan version. Dankindas
s-ino Milena Jelinkova, kiu kunlaboras por konstanta gxisdatigo de la adresaro
kaj gxenerale por kontaktoj kun la presejo. La
redaktorino plendas pro la malsuficxa kunlaborado de la legantoj: Preskaux la
tutan enhavon sxi devas kunmeti el diversaj fontoj, precipe el interreto, sed
sxi preferus ricevi de la legantoj interesajn informojn kaj literaturajxojn. En
la revuo aperas tie kaj tie malgxustaj signoj kaj tio sxuldigxas ofte al
teknikaj problemoj; ankaux prilingvajn riprocxojn kelkfoje la redaktorino
ricevas de nia akademiano Otto Prytz, sed estas ja malfacile redakti
senriprocxan revuon, kaj tiuj, kiuj antauxe faris tion, scias, kiom granda
estas tiu laboro, des pli ke gxi estas farata tute senprofite. Estas do dankinda
la redaktorino, kiu sukcesas aperigi la revuon regule. Cxe peto de intervenoj
Gilberto Buchmann diras, ke li, fidela leganto de E-a Ligilo, promesas iel
kontribui al gxia enhavo kaj esperas, ke cxiam ankaux estontece aperu gxia
brajla versio, cxar li tre sxatas brajlon. Attila Varro atentigas, ke kvankam
li regule ricevas la informon, ke li apartenas al la dissendolisto de E-a
Ligilo, la revuon mem li ne ricevas. Cxar Masenko respondas, ke ankaux li
rimarkis tian misfunkcion de la listo kaj tial li mem sendas la retan version
al dezirantoj, Varro dankas pro tiu sendado, sed
sugestas, ke la dissendoliston oni nuligu. Da Costa proponas, ke en la reta
versio de la revuo aperu, kompreneble ne mallongigite, ankaux la tekstoj de la
"stenografia pagxo", cxar ili ofte estas ne simplaj ekzercoj de
stenografio, sed interesaj legajxoj. Vladimir Jxelev proponas, ke oni kreu
reton de kunlaborantoj, po unu en cxiu lando, kiu regule sendu al la
redaktorino informojn, kio okazas en sia lando, ne nur pri E-o aux pri blindulaferoj,
sed gxenerale. La prezidanto respondas, ke tia reto
jam ekzistas, cxar la delegitoj de LIBE estas ankaux delegitoj de E-a Ligilo.
La problemo estas kiel aktivigi tiun reton. Antun
Kovacx diras, ke la revuo placxas al li tia kia gxi
estas, serioza kaj kun interesaj artikoloj, kaj li do deziras, ke gxi restu
tia. La prezidanto aldonas, ke ni devas danki ankaux
la presejon, kiu presas la revuon bonkvalite kaj sur bona papero. S-ino Milena
Jelinkova informas, ke la presejo dauxre aplikas al LIBE la prezojn de antaux
pluraj jaroj, cxar gxi estas fidela kliento. Do la prezidanto petas transdoni
niajn dankojn al la presistoj, kaj dankas ankaux la redaktorinon, al kiu li
deziras pluajn sukcesojn en sxia laboro.
Per tio la prezidanto fermas la kunsidon.
Protokolis:
Pier Luigi Da Costa
EL LA
FESTPAROLADO DE LA PREZIDANTO DE UEA
D-ro Mark Fettes faris
la kutiman alparolon en la 102a Universala Kongreso de Esperanto, Seulo, Suda
Koreio, la 23-an de julio, 2017
Li
komence skizis la unikan rolon de niaj kongresoj, gardantoj de nia komunuma
vivo. La pensado pluiris pri la dezirindaj roloj de gastoj kaj gastigantoj ene de niaj kongresoj kaj en la turismo gxenerale - io, kio rilatas
al la kongresa temo. Nia prezidanto ligis tiujn pensojn kun
d-ro Zamenhof, ankaux kun korea eminentulo, per i.a jenaj vortoj: "Cxi-jare
ni solenas la centan datrevenon de la morto de Zamenhof. Tra la mondo okazas
ceremonioj, simpozioj, konferencoj dedicxitaj al lia vivoverko. Sed mi volas
pledi por ankoraux pli vasta kompreno de gxia signifo, kiel
elemento en la dauxranta homara strebo vivi harmonie sur nia malgranda kaj unika
planedo. Sxajnas klare al mi, ke se Zamenhof vivus hodiaux, li senrezerve
aligxus al tiuj, kiuj alvokas por pli ekologi-konforma konduto de niaj
nuntempaj socioj. Kiel ni cxiuj povas atesti, nia industria civilizacio,
inventajxo de la lastaj jarcentoj, tendencas al troa, ecx senbrida ekspluatado
de la naturo, kondutante gxuste kiel la plej malbona gasto imagebla, kiu ne nur
malpurigas la domon, sed en la fino detruas gxin. Tio estas precize la malo de
la konduto, kiun rekomendus Zamenhof, cxar se ni
sekvas lian pensofluon, homarano ne povus esti alia, ol bona samterano. Ambauxkaze
temas pri bona gastado, kun identa etika sinteno: pasi
legxere, ami la aliulon, celi al dauxripovaj rilatoj de reciprokeco. Se la aliulo
povas esti ankaux besto, planto, rivero, dezerto, arbaro, aux kiu ajn alia
parto de la naturo, tio sxangxas nenion esencan pri la dezirinda konduto".
"Tiuj pensoj venis al mi kvazaux enkonduke al nia cxi-jara kongresa temo: "Turismo
kaj evoluo: vojoj al dauxripovo". Unuavide tiu temo sxajnas esti malproksima
de la pensaj kontribuoj de Zamenhof, cxe kiu oni vane sercxus vortojn kiel
'dauxripovo' kaj 'ekologio', cxar en lia epoko oni ankoraux ne elpensis ilin.
Pli profunda rigardo tamen montras la grandan kongruon inter lia rezonado kaj
tiuj nuntempaj konceptoj. Dauxripovo, ni povus diri,
estas nia nuntempa maniero paroli pri ne-entrudigxemo, tiu zamenhofa koncepto, kiun
ni retrovas jam en la Unua Libro. Dauxripova socia evoluo estas tia evoluo, kiu reduktas la trudigxemon de la socio al la
ekologiaj kaj kulturaj sistemoj, kiuj vivtenas gxin. Kaj dauxripova turismo
estas tia turismo, kiu celas disvolvigxi konforme al
la bezonoj kaj kapabloj de la gastiganta lando kaj popolo, kontribuante al gxia
ekonomia, ekologia kaj kultura bonfarto. Kiel bona gasto". "Bona
gasto ankaux strebas lerni de siaj gastigantoj. Kaj do, por kelkaj minutoj mi
invitas vin akompani min tra la vivoverko de korea
pensulo, homo kiu vivis pli ol mil jarojn antaux Zamenhof, sed kiu sxajnas al
mi lia spirita parenco. Lia nomo estis Choi Chiwon; poste en sia vivo li
alprenis la kromnomon Go-un, 'Soleca Nubo'. Kiel Zamenhof, li naskigxis en
reglando cxe la periferio de granda imperio, la cxina Tang-dinastio. Zamenhof edukigxis
en la rusa, fine vojagxante al Moskvo por siaj universitataj studoj; Choi
edukigxis en la cxina, irante nur 11-jara al Xian por enskribigxi en la klasika
imperia studsistemo; li restos for de Koreio gxis sia 27-a jaro . Kaj ambaux
homoj revenis hejmen, forte konvinkitaj pri la bezono de spirita-etika
reorientigxo en la socio cxirkaux si, al kiu ili dedicxos
la reston de sia vivo. Kiel Zamenhof, Choi pensis tute neortodokse. Li
malakceptis la tradiciajn dividojn inter popoloj, sxtatoj kaj religioj,
resumante sian sintenon per la vortoj: "La vero
ne malproksimas de la homo, Por homo ne ekzistas lando fremda". Cxerpante
el profunda kono de la instruoj de Konfuceo, Lauzio kaj Budho, li pledis por
ilia kunigo en komuna harmonia tuto, kiun li nomis pung-nyu, lauxvorte
'vent-fluado', sed kiu esprimas specon de serena kaj malfermkora vivgxojo".
La
festparolo dauxrigis la komparon inter la vivoj de la du elstaruloj, gxis la
sekva fermpunkto: "Jen do nia paradoksa konkludo. Dauxripova turisto - en
la zamenhofa lingvajxo, homarano - estas homo, kiu sentas sin cxiam kaj cxie
samtempe hejme kaj gaste. Ni pasas zorge en la hejmoj de aliaj, cxar ni komprenas, ke ili estas ankaux niaj hejmoj. Ni traktas
delikate kaj ameme la propran hejmon, cxar ni
komprenas, ke ankaux tie ni finfine estas gastoj. Jes, ni
cxiuj estas gastoj sur cxi tiu tero, kiun ni vizitas por tro mallonga tempo, apenaux
suficxe por kompreni nin mem, por ne paroli pri la kompreno de niaj samteranoj.
Tio estas nia sorto, kiel niaj grandaj antauxuloj kiel Choi kaj Zamenhof
klopodis klarigi al ni siamaniere, per siaj verkoj kaj siaj vivoj". "La
kongresa semajno etendigxas antaux ni. Mi esperas, ke vi jam nun komencas senti vin hejme en nia urbo de gastoj.
Mi esperas, ke la multaj ricxajxoj de la programo liveros abundajn okazojn por
sperti apartenon, por klerigxi pri nia kulturo, por disvolvi vian e-istecon.
Kaj mi esperas, ke vi samtempe profitos la sxancon ekkoni Koreion, se vi venis
cxi tien el alia lando, ekkoni gxin kiel la hejmon de la koreoj, sed ankaux de
la korea naturo, sen kiu gxi ne estus Koreio. La vojo al dauxripovo iras tra
miloj kaj milionoj da tiaj spertoj, per kiuj ni lernas
ami la diversecon de la mondo kaj labori por gxia protektado kaj prizorgo. Kiel
bonaj gastoj".
Parolata lingvo influas tempopercepton
La
fenomeno de bilingvismo, kiam homo same bone scipovas du lingvojn, delonge
interesas sciencistojn. Speciale kurioza estas la demando, kiel
tiuj homoj pensas kaj perceptas informojn, cxu kaj kiujn specialajxojn ili
havas de la psikologia kaj sociologia vidpunkto.
Jam
estas pruvite, ke dulingvanoj havas pli bonan memoron kaj pli facile solvas
problemojn. La nova esploro, realigita de fakuloj el la universitatoj de
Stokholmo kaj Lancaster, montris, ke bilingvismo influas ankaux tempopercepton.
Parolantoj
de du lingvoj havas du malsamajn modelojn de tempopercepto. Profesoro Panos
Atanasopulos kaj profesoro Emanuel Bilund malkovris, ke homoj, libere
parolantaj du lingvojn, pensas pri tempo malsame, depende de la lingva
kunteksto, en kiu ili pritaksas la dauxron de eventoj. Tio estas la unua atesto
de kognitiva fleksebleco de dulingvanoj. Ili ofte kaj rapide transiras de unu
lingvo al la alia, foje tio okazas senkonscie. Tiu cxi fenomeno estas siaspeca rekodigo.
Sed
diversaj lingvoj inkludas malsamajn vidpunktojn, manierojn de spac-orientigxo
ktp. Jen bona ekzemplo: parolante en la sveda aux angla lingvo, homo indikas la
eventodauxron kaj referencas al fizikaj nocioj pri distancoj: longa - mallonga,
male, en la greka lingvo oni ankaux referencas al fizikaj nocioj sed al tiuj,
kiuj signifas amplekson: granda - malgranda.
La
esploron partoprenis dulingvanoj, parolantaj hispane kaj svede, kaj unulingvanoj,
parolantaj en unu el tiuj lingvoj. Oni montris al ili
sur la ekrano diversajn videojn, en kiuj de maldekstre dekstren plilongigxis
linio, aux de malsupre supren plenigxis ujo. Post la trarigardo oni petis la partoprenantojn
nomi longecon de la linio aux amplekson de la ujo kaj pritaksi la tempodauxron
de la ago. Evidentigxis, ke hispanoj pli precise pritaksis la tempon de
plilongigxo de la linio, kaj svedoj - la tempon de ujplenigxo. Versxajne,
kauxzo de tiu cxi fenomeno estas, ke por hispanparolantoj
estas pli malfacile pritaksi samtempe amplekson kaj tempon, por svedoj, male,
longecon kaj tempon.
Dulingvanoj
en la samaj testoj flekse uzadis ambaux manierojn, de longec-signifoj de
eventolongecoj, depende de la lingva kunteksto. Precizeco de iliaj respondoj ne
dependis de la video surekrane. Versxajne, ili samgrade
posedas ambaux modelojn de tempopercepto kaj povas funkciigi ilin same facile,
kiel transiri de unu lingvo al la alia.
"Lernante
novan lingvon, vi subite agordigxas al percepto de mezuroj, pri kiuj vi antauxe
ne sciis. La fakto, ke dulingvanoj facile orientigxas inter tiuj malsamaj
pritaksomanieroj, ankorauxfoje pruvas, ke lingvo influas niajn bazajn sentojn,
ankaux emociojn kaj vidpercepton, nun estas pruvite, ke ecx tempopercepton",
- konkludas
prof. Atanasopulos. Laux li, dulingvanoj estas pli fleksemaj pensuloj. Oni
povas supozi, ke dank'al konstanta mensa transirado inter
du malsamaj lingvoj homo kapablas trejni siajn mensopovojn kaj pli facile
adaptigxi al ajna laboro en kondicxoj de multtaskado.
(laux Vesti.ru)
E-igis O.P.
Suda
Koreio
Seulo,
la urbo, kies agxo proksimigxas al 2500 jaroj, estas tre bela kaj allogas
cxiujare tumultojn da turistoj el cxiuj mondopartoj.
Koreanoj
estas mirinda popolo, kiu sukcesis konservi multajn unikajn tradiciojn,
malgraux la premo de globalismo, forvisxanta nacian diversecon. Iuj el tiuj
kutimoj kaj tradicioj sxajnas al euxropanoj tre specifaj, ecx strangaj.
Neceseja
humuro en la Suda Koreio estas tre populara. Sxercojn, ridindajn kaj ne tre,
pri la neceseja temo oni povas auxdi cxie. La procezo de defekado mem estas
konsiderata tiel amuza, ke al gxi ecx estas dedicxita la tuta parko sub la nuda
cxielo kun diversspecaj tre realismaj skulptajxoj kaj instalajxoj.
En dolcxajxvendejoj oni nemalofte povas vidi bakajxojn kaj aliajn
bongustajxojn, faritajn en formo de fekajxoj. Ankaux memorajx-vendejoj ne
preterlasas la "necesejan temon". Neniun lokanon tio indignas aux
sxokas. Neniu nauxzas, cxiuj amuzigxas.
Karesoj kaj
amikaj brakumoj de
junaj paroj en
publikaj lokoj estas
konsiderataj tre maldecaj,
sed amikoj samseksaj povas promeni,
tenante unu la
alian je la
manoj, sidi sur
genuoj unu de
la alia, karese
ludi per liaj\sxiaj
haroj. Tio tute ne estas
malestimo al publiko aux signo de netradicia seksa orientigxo.
Plastikaj
operacioj en la Suda Koreio estas tre popularaj. Bonaj plastikaj kirurgoj estas
tiom multaj, ke iliajn servojn uzas ecx eksterlandanoj, kiuj kunigas atrakcian
turismon kun sxangxo de sia aspekto. Krome, la prezoj
de tiuj operacioj estas pli malaltaj, ol en Euxropo kaj Usono. Tial la afero cxiam
pli prosperas. La plej popularaj estas operacioj de palpebroj (blefaroplastiko).
Gejunuloj riskas sian sanon kaj submetigxas al kirurga
skalpelo por akiri la euxropecan aspekton de siaj okuloj.
Iu ajn manifestigxo de intimaj sentoj
en publikaj lokoj estas maldeca, gepatra kontrolo tradicie estas tre severa.
Pro tio junaj paroj interkisigxas ne sur benko en parko, sed en malgrandaj
moteloj, kiuj en la Suda Koreio estas multegaj.d "K-pop" - tiel oni nomas korean popularan muzikon. Gxi havas multajn specifajn
trajtojn kaj furoras ne nur en Koreio, sed ankaux en aliaj aziaj landoj. Dum
koncertoj adorantoj de k-pop tiel ekscitigxas, ke ecx svenas. Plenumantoj de tiu cxi muzikspeco estas tre junaj, tekstoj sonas plej ofte ne
en la korea, sed en la angla lingvo. Gxi enprenis elementojn de modernaj ritmoj
de rock kaj hip-hop. Sxatantoj de tiu- cxi stilo estas tiom multnombraj, ke oni
agnoskas gxin kiel novan internacian junularan subkulturon.
Tiu
cxi lando okupas la unuan lokon pri konsumado de alkoholajxoj. Vespere stratoj
estas plenaj je ebriuloj, kiuj, verdire, kondutas trankvile, skandaloj estas
tre maloftaj. Iuj tiamaniere ripozas post la strecxa labortago, aliaj, kvankam
tio sxajnas stranga, dauxrigas sian laboron drinkante.
Laux la koreia korporativa kulturo, se cxefo invitas subulojn drinki post
labortago, rezigni tute ne eblas. Novuloj drinkas komence nevolonte, sed poste alkutimigxas.
Havi
similajn vestajxojn estas en la Suda Koreio moda tendenco. Gejunuloj intence
emas vesti sin, kiel gxemeloj. Tiamaniere ili montras al cxiuj, ke ili estas bonaj amikoj.
Vestajxvendistoj ja scias pri tiu cxi modo kaj helpas
siajn klientojn akiri la samajn vestajxkompletojn.
Sxajnas,
ke mallongaj jupoj mirigas neniun, sed sudkoreaninoj sukcesis. Iliaj jupoj
estas tiom kurtaj, ke, grimpante sxtuparon ili devas
kovri sin per saketoj aux gazetoj por ne tre eksciti preterpasantojn. Al tio
cxiuj rilatas trankvile. Male, dekolto, ecx tre modesta laux euxropaj normoj, elvokas
malestimon. Oni povas ecx kracxi malantaux tiu, kiu
havas gxin.
Menditajn
mangxajxojn el restoracio oni liveras hejmen tre rapide. Malpuran mangxilaron
oni simple starigas antaux la pordo, poste kuriero venas kaj prenas gxin.
Unu
el specifaj trajtoj de la sudkorea kulturo estas tre estima rilato al pli agxaj
membroj de la socio, speciale al maljunaj sinjorinoj. "Agxuma", kiel oni nomas ilin, havas tre altan statuson kaj povas fari
cxion, kion ili deziras. Ili vaste uzas tion. Ekz., en
plenplenaj trafikiloj ili senceremonie antauxenpusxigxas, cxiuj ja devas cedi
al ili la vojon. Sengxene ili komentas kaj kritikas
konduton de cxiuj pli junaj. Se iu ne atentas, ili
povas ecx kracxi sur lin, kaj neniu kuragxas indignigxi aux protesti.
Redaktoro: Anatolij masenko,
Gerojev-medikov 15 - 1
RU-357739 Kislovodsk, Rusio;
r.p.: masenkoai@mail.ru
Kalkulproblemoj
I.
Patro havas certan nombron da bombonoj, per kiuj li regalas siajn kvar filojn
tiamaniere, ke la unua filo ricevis duonon de cxiuj dolcxajxoj plus unu
bombonon, la dua kvaronon plus unu, la tria okonon plus unu, kaj la kvara
deksesonon plus unu.
Kiom
da bombonoj havis la patro kaj kiom da ili ricevis
cxiu infano?
II.
Karlo kaj lia patro havas hodiaux sian naskigxtagon.
La patro havas 11-oblan agxon de sia filo. Post ses
jaroj li estos nur kvinoble pli agxa, post dek ses - trioble kaj post tridek
ses - nur duoble.
Kiom da jaroj havas la filo kaj
patro?
III.
Unu kokino demetas unu ovon kaj duonon en unu tago kaj
duono. Kiom da ovoj ellasos sep kokinoj en ses tagoj?
IV.
Kiu nombro inter 2000 kaj 3000 povas esti dividata per 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
kaj 10 tiamaniere, ke oni ne havu reston?
Limdato
por la solvoj (skribu brajle aux rete): fino de novembro 2017.