Esperanta ligilo
n-ro 5, majo 2020
Enhavtabelo
70-jarigxo de la deklaro de Schuman, Euxropa Tago kaj
Esperanto
Interesaj faktoj pri kvaranteno
Nekutimaj kutimoj. Moskeo plibonigata
Tra la sortofrata mondo. La nuna pandemio kaj mia
fig-gxardeno
Diversaj interesajxoj. Kial cxevaloj dormas starante?
Felicxa kunulo. Sindromo de bierfarejo. La plej longaj
haroj
Literaturo. L. Sobolev. Barbiero Leonardo
Facila legajxo. Belulino Plagi (cxuvasxa fabelo)
Stenografia pagxo (nur en brajla versio)
Por la retumantoj
70-jarigxo de la deklaro de Schuman, Euxropa Tago kaj Esperanto
Universala Esperanto-Asocio bondeziras al Euxropa Unio, kies fondo
estis grandparte inspirita de la Deklaro de Schuman,
diskonigita antaux
70 jaroj.
La Deklaro de Schuman de la 9-a de majo 1950 estis
propono de Robert
Schuman, tiama ministro pri eksterlandaj aferoj de
Francio, por krei
novan organizan formon de sxtatoj en Euxropo. La
propono gvidis al fondo
de la Euxropa Komunumo pri Karbo kaj Sxtalo (EKKSx),
la antauxanto de
tio, kio nun estas la Euxropa Unio (EU). La eventon
oni cxiujare festas
la 9-an de majo kiel la Tagon de Euxropo kaj Schuman
mem estas
konsiderata unu el la patroj de la euxropa konstruado
(vidu en
Vikipedio: eo.wikipedia.org/wiki/Deklaro_de_Schuman).
Tiu dato
sendube estas kuragxigo al la plua partopreno de E-istoj por
pli forta kaj pli justa Euxropo. La euxropaj E-istoj
entuziasme
akompanis la 70-jaran procedon por krei tiun komunumon
de euxropaj
popoloj, festatan la 9-an de majo. Sennombraj tra la
jaroj estis la
iniciatoj de euxropaj geavoj kaj gepatroj por montri
solidarecon inter
la diverslingvaj euxropanoj per komunaj kunvenoj,
kongresoj, eldonajxoj
kaj informaj agadoj pri la internacia lingvo
Esperanto, kiu delonge
sxajnas la natura solvo por interkomprenigxo en tiu
kontinento. Tial UEA
invitas la E-komunumon kunfesti la Tagon de Euxropo,
speciale kadre de
la 70-jarigxo de la Deklaro de Schuman. Tiu datreveno
estas okazo mencii
la multajn ligojn inter Euxropo kaj Esperanto, inter
ili:
-la Alvoko al Diplomatoj de D-ro Zamenhof, publikigita
en 1915, en kiu
la iniciatinto de la Internacia Lingvo pledas por
fondo de Unuigxintaj
Sxtatoj de Euxropo, pacaj kaj solvantaj cxiujn etnajn
problemojn por la
felicxa kunekzistado de etnoj, lingvoj, religioj kaj
naciaj kutimoj:
“Plej bone estus, se anstataux diversaj grandaj kaj
malgrandaj euxropaj
regnoj ni havus iam proporcie kaj geografie
arangxitajn “Unuigxintajn
Sxtatojn de Euxropo”. Sed se nun estas ankoraux tro
frue por paroli pri
tio, oni devas almenaux per oficiala kaj
interkonsentita akcepto de la
supre dirita principo forigi tiun grandegan malbonon,
tiun senfinan
fonton de konstantaj bataloj, kiun prezentas la
identigado de lando kun
gento”;
-la ideoj de Hector Hodler pri kreo de sxtatligo
(federacio) kiel vojo
al paco, kunigitaj en la libro “Novaj Vojoj”:
katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=261;
-la euxropismaj ideoj inter la du mond-militoj de la
german-rumana
E-isto Jozef Zauner, kies verkoj enhavas multajn el la
ideoj nun
realigataj, inkluzive de komuna mono.
-la agado de la belga E-isto Germain Pirlot
(eo.wikipedia.org/wiki/Germain_Pirlot), unu el la
proponintoj en 1995 de
la nomo de la monunuo Euxro kaj senlaca aktivulo por
E-o en EU;
-la agado de diversaj E-organizajxoj, kies agadtereno
estas Euxropo: la
Asocio por Euxropa Konscio (AEK, uea.org/fakoj/AEK);
Euxropa
Esperanto-Unio (EEU), kiu eldonas cxiumonate la
Euxropan Bultenon
(europo.eu/eo/euxropa-bulteno); Euxropo Demokratio
Esperanto (EDE, legu
gxian komunikon pri la 70-jarigxo de la Deklaro de
Schuman); la Euxropa
Centro de Interkultura Edukado, organizanto de la
Euxropa Festivalo de
Esperanto-Kantoj, kiun UEA auxspiciis en 2019
(ecem.com.pl/2019/03/15/7-europejski-festiwal-piosenki-esperanckiej/);
la Euxropa Komisiono de UEA, kiu kunligas la Landajn
Asociojn de UEA en
Euxropo; kaj la plej juna, la asocio Esperanto pour
l’Europe, kreita en
2019
(esperantoeurope.org/presentation-esperanto-europe);
-kaj, anekdote, la ekzisto de revuo por infanoj kun
Esperanto-nomo: Mia
Europo (miaeuropo.eu).
Tra la jardekoj E-istoj kaj subtenantoj kreis tiujn
strukturojn por
kunordigi sian agadon por Esperanto kaj por Euxropo,
kio gravas por
akiri subvenciojn, produkti publikajxojn, gvidi
lernejajn eksperimentojn
pri lingvoinstruado, entrepreni informadon. E-ista
agado ekzistas en
cxiuj landoj de Euxropo, kaj ofte la bezono de
euxropanoj
interkomprenigxi sur bazo de egaleco estas unu el la
gvidaj linioj de la
informado pri E-o en la kontinento.
E-istoj
sincere esperas, ke la Union ne regu pusxoj al nekunlaboro
aux atento al pure naciaj interesoj, sed ke solvoj
estos bazitaj sur
egala sinteno al cxiuj euxropaj popoloj. Solidareco
kaj egaleco inter
cxiuj lingvoj kaj cxiuj kulturoj triumfos, tiel ke
Euxropo restu tiu
ekzemplo de socio, kiu kapablas kunteni ekonomian
efikecon kaj
solidarecon, kiun homoj en la tuta mondo admiras. Nur
tia Euxropo
kapablus montri al la mondo, kiel oni solvas lingvajn
problemojn en
maniero justa per la internacia lingvo Esperanto.
Omagxe
al tiu dato la Libroservo de UEA proponas specialan oferton
por la tuta monato majo: "Brilu cxiu lingvo
samrajte! Por multlingveco
kaj egalrajta komunikado en Euxropo". Verkita de
la membro de UEA Laszlo
Gados, gxi estis eldonita en Sojtor, en 2001, de
Humana Euxropa Asocio -
PLU. Temas pri eseo aperinta okaze de la Euxropa Jaro
de Lingvoj kaj jam
tradukita en almenaux ok lingvojn:
katalogo.uea.org/?inf=6534. Legindaj
ankaux estas la libroj “Euxropa Unio, pasxon post
pasxo”
(katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=9107) kaj “Kia
estus la nuna Euxropo
sen EU?” (katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=9649).
Interesaj faktoj pri kvaranteno
Kiel oni
elpensis kvarantenon kaj kie gxi estis enkondukita la unuan
fojon en la historio: interesaj faktoj..
La unua
mencio pri mem-izoligxo estas en la Malnova Testamento - ekde
antikvaj tempoj la homoj sciis, ke la malsanuloj devas
esti apartigitaj
de la sanuloj. Interese, ke la unua 40-taga kvaranteno
estis enkondukita
en Italio, sed tiam gxi ne estis tiel mola kiel
hodiau.
La unuan
fojon la 40-taga kvaranteno estis enkondukitaj dum la pesta
epidemio. En 1374, la Dojxo de Venecio Andrea
Contarini ordonis, ke
absolute cxiuj sxipoj, alvenintaj al la loka haveno,
ankru dum 40 tagoj,
raportas BBC Ukrainio.
La vorto
kvaranteno havas italajn radikojn kaj devenas de la vorto
quaranta. Gxia primara signifo estis "tempo, kiu
dauxras kvardek tagojn"
(la itala vorto quarantena venas de quaranta giorni,
kiu lauxvorte
signifas "40 tagojn").
Sed kvaranteno, kiel ni scias, estis inventita plurajn
jarojn poste en
alia itala urbo.
En 1377, la urbo Ragusa (nuna Dubrovnik) aprobis la
legxon por sendi nur
sxipojn alvenantajn de infektitaj regionoj al 30-tagaj
kvarantenoj.
Poste la periodo de kvaranteno estis plilongigita je
40 tagoj, plej
versxajne pro tio, ke oni ne konas la gxustan dauxron
de la inkuba
periodo de la pesto.
Iuj
spertuloj kredas, ke la numero 40 havis religian motivon kaj
estis asociita kun kristanaj fastoj aux bibliaj
eventoj: la Granda
Inundo, la restado de Moseo sur la Monto Sinajo aux la
fastado de Jesuo
en la dezerto.
Cxar tiu speco de kvaranteno rezultis justa kaj
sukcesa, la tuta mondo
poste adoptis cxi tiun praktikon. Kompreneble, kun la
tempo pasigita en
kvaranteno, gxi estas iom modernigita - la izoligxa periodo
estas ligita
al la inkuba periodo de la malsano kaj oni povas
izoligxi hejme.
Anastasia Kushpit
Nekutimaj kutimoj
moskeo
plibonigata
Cxiujare
la logxantoj de Djenne riparas la plej gravan konstruajxon
de la urbo, la Grandan Moskeon. La ricxe ornamita
pregxejo en La centro
de Malio estas unu el la plej gravaj afrikaj kulturaj
monumentoj.
la Alternado de humida kaj seka aero kauxzigas
Fendojn en la tero kaj
konstruajxoj. Post tiu cxiujara laboro oni arangxas la
cxiujaran
"Crepissage", plibonigan feston - gxojan
feston kun muziko kaj
bona mangxajxo.
Tra
la sortofrata mondo
La nuna pandemio kaj mia fig-gxardeno
En la
malfrua auxtuno de 2013 mi ekplantis la unuajn kvar arbetojn,
donacitajn de mia bona amikino, same sxatanta arbojn
kaj arbustojn. La
arbetoj estis unu morosujeto, unu prunujeto kaj du
figujetoj. Ilin mi
situis preter du vojetoj je 15-20 metrojn de mia
logxbloko. Do, la
ideon por tiu projekto sugestis al mi Mira Popova,
bone informita pri
miaj agrikulturokupoj en nia familia bieneto “Tri
fraksenoj”. La hobio
de Mia najbaro Durmusxali Halilibrjamov estas mia,
imitinda modelo.
Nun mia gxardeneto konsistas el 9 figujoj, 2
morusujoj, 2 zizifoujoj, 1
sovagxa pirarbo kaj 1 nuksujo. La nuksujo kaj la
malgranda morusujo
estas memkreskintaj, donaco de la amema Dio.
I.a., la prunarbeton mi
TRANSDONIS al la temata najbaro, sindonema mia
helpanto, KIU tuj GXIN
translokigis sur sian teritorion.
Kial tiom multe da figarboj? Unue, mi tre sxatas
iliajn dolcxegajn kaj
malsekajn fruktojn, due, la figujoj ekfruktodonas
ankoraux atinginte nur
dujaragxon kaj trie, ilia fruktodonado dauxras
preskaux tutajn tri
monatojn, arbo-rekordulo por nia klimato. Sed vi
demandos, cxu la
preterpasantoj lasas fruktojn ankaux por mi mem? Jes,
se mi vizitas
miajn sxatatajn figarbojn malfruvespere aux suficxe
frumatene,
proksimume cxirkaux unu triono de ilia matura idaro.
Kutime tio estas
fruktoj sur pli altaj brancxoj.
En la
tempoj de kronvirusa rigora fizika distanco al la homaj
estajxoj, mi kelkfoje dum la tago, cxiam maskita,
vizitas la favoritojn,
flate komunikas kun ili, ecx iom da tempo mi
eksidigxas inter ili. Mi
gxoje konstatas, ke cxiuj miaj arbetoj, malgrau la
nigra masko kaj la
nigraj gantoj de kruelega rabisto tute ne timas mian
mosxton. Kontrauxe,
tuj min ekkonas kaj sxajne estas kontentaj pro miaj
oftaj vizitoj. Kaj
ecx ili jxojas pro miaj zorgoj pri ili kaj pro mia
babilado kun ili.
Al tiuj
miaj okupoj, versxajne, min pusxas mia kamparana deveno.
Certe kaj tute la homa strebo al la viva, verda
naturo. Sendube, la
bezono de fizika aktivado de mia korpo. Tiamaniere
sxajne mi respondas
al la fama alvoko de la granda svisa filozofo Jean-Jacques
Rousseau:
“Malantauen al la naturo”!!!
Dank’ al
la flamanta pandemio de COVID-19 ankoraux en la mezzo de
marto mi komencis prizorgi mian gxardeneton. Mi
sterkas, akvumas kaj
lauxdas la sxatatajn plantojn, neniigas la herbon
cxirkaux iliaj
trunkoj. Kaj la figarboj, miaj neimageblej cxampionoj,
malavide kaj
abunde nepre rekompencas min, kaj konpreneble, precipe
iujn hazardajn
pasantojn preter ili!
Angel Sotirov (Bulgario).
Diversaj interesajxoj
Kial cxevaloj
dormas starante?
Estas
vaste konata opinio, ke nur tiam bestoj kusxigxas, kiam ili
estas malsanaj. Sed tio ne estas vero. Fakte, la
kapablo malstrecxigxi
starante estas adaptigxo al la vivo en malfermaj
spacoj. En la stepoj,
savanoj, prerioj, duondezertoj, kie vivas cxevaloj kaj
aliaj
reprezentantoj de la gento de cxevaloj (azenoj,
kulanoj, kangoj,
zebroj), estas malfacile kasxigxi de predantoj, sed
eblas eskapi de ili.
Kaj por trovi suficxe da mangxajxo por si mem bestoj
devas multe
movigxi. Tial, kun la paso de la tempo, ili farigxis
bonegaj kurantoj.
Staranta pozicio permesas al ili cxiam esti pretaj
kasxigxi de la dangxero.
En la
procezo de evoluo formigxis aro da specifajxoj, kiuj helpas
cxevalojn aktive movigxi. Ekz., pro la malapero de
kvar el kvin fingroj,
la areo de apogo de membroj malpliigxis, el la
spina kolumno formigxis
rigida kadro, kaj kompleksa sistemo de flankaj
ligamentoj aperis sur la
membroj. Gxi estas la lasta el listigitaj specifajxoj,
kiu ludas la
cxefan rolon por du rekte kontrauxaj procezoj: movado
kaj ripozo.
Kiam la cxevalo kuras, la kruro batas la teron per
forto, helpe de
specifa sistemo de muskoloj kaj tendenoj, fontas, kiel
ajn, kreante
plian impulson al la sekva pasxo. Pro tio cxiuj reprezentantoj
de la
speco de cxevaloj povas sencxese kuri longe. Kulano,
ekz., kapablas kuri
dum pluraj horoj kun rapideco de 40-50 km / h,
cxevaloj de sportaj rasoj
je relative mallongaj distancoj atingas rapidecon gxis
70 km / h.
Do, posedante tiajn rimarkindajn kapablojn, cxevaloj
facile ekas al
troto kaj galopo, provante eskapi fulmrapide en kazo
de dangxero. Kiam
grupo ripozas (kaj en naturaj kondicxoj, multaj
specioj de cxi tiu gento
praktikas kolektivan vivmanieron), kelkaj bestoj cxiam
restas starantaj
por vidi la predanton gxustatempe. En cxi tiu pozicio
la sistemo de
muskoloj kaj tendenoj sub la influo de korpa pezo
blokas la artikojn de
la membroj, kaj ili ne fleksigxas. Tial la korpo ne
devas elspezi
aldonan energion, kaj gxi ne lacigxas. Cxevalo povas
portempe sxangxi
siajn subtenajn gambojn, sed cxiam staras sur tri
piedoj.
Tamen, se la bestoj sentas sin tute sekuraj, ili povas
ripozi kusxante
sur sia flanko kun kolo kaj kapo levitaj aux etenditaj
laux la tero.
Ofte kusxigxas cxevalidoj kaj cxevalinoj, precipe
gravedaj. Ecx maturaj
cxevaloj - kapoj de familioj povas kusxigxi por
mallonga tempo.
Natalia
Spasskaya dungito de la Esplora Zoologia Muzeo de Moskva
Sxtata Universitato M. V.
Lomonosov
Felicxa kunulo
La plej
bona garantio de sano estas felicxa kunulo
Ni kutimis pensi, ke nia sano dependas de tio, kion ni
faras kun gxi,
kiel ni zorgas pri ni mem kaj kiajn agojn ni
entreprenas por konservi
gxin. Tamen la plej fresxa
esplorado indikas, ke ne indas fokusigxi nur je vi mem
- pli bonaj
rezultoj venos kiam vi konsideros vian kunulon. Cxar
la felicxo kaj
bonstato de la plej proksima homo vin kondukas ne nur
al via kontento,
sed ankaux al via sano – do, mallonge ni resumos la
rezultojn de
esplorado de William Chopin kaj Ed O ‘Brien,
publikigitajn en 2017 en la
revuo “Healths psicology” (psikologio de sano).
Sciencistoj determinis,
ke kontenta partnero povas esti pli subtena kaj malpli
maltrankviligita
pri sia sano. Krome, li kuragxigas vin fari sanajn
praktikojn (dieto,
sporto, dormado), akompanas vin kaj subtenas vin.
Chopik kaj O’Brien
ekzamenis cxirkaux 2000 parojn koncerne dumvivan
kontenton kaj trovis,
ke vere, homoj, kies partneroj priskribis sin
felicxaj, havis pli bonan
sanon, kaj ecx se ili suferis pro kronikaj malsanoj,
ili sentis sin pli
kontentaj pri sia vivo (la paroj estis esploritaj dum
pluraj jaroj).
Certe, niaj proksimuloj influas tion, kiel ni sentas,
kion ni pensas kaj
kiel ni perceptas la mondon, do kial
ili ne devas influi ankaux nian sanon?
Sindromo de bierfarejo
La usona
46-jaragxulo suferis de la "bierfareja sindromo" dum ok
jaroj, malofta malsano dum kiu alkoholo formigxas en
la korpo.
Cxi tiu unika kazo estis raportita de sciencistoj en
Malferma
Gastroenterologio de “British Medicin Journal”.
La
problemoj de la paciento komencigxis en 2011, kiam li finis kurson
de antibiotikoj post fingra vundo. Kuracistoj skribas,
ke ekde tiu tempo
la viro komencis suferi je memoraj paneoj, sentis sin
deprimita kaj
batalis kontraux eksplodoj de kolero. Sekve, kun cxi
tiuj simptomoj, li
estis sendita al psikiatro, sed la preskribitaj
antidepresivoj ne helpis.
La polico postulis monpunon pro akvo en benzinstacio
pro ebria veturado
La situacio komplikigxis en 2014, kiam la viro estis
monpunita pro ebria
veturado. Kvankam li ne drinkis, la alkohol-kontrolilo
montris, ke la
korpo enhavas 0,2 ppm da alkoholo - kvazaux li estus
drinkinta plurajn
glasojn da biero.
Kuracistoj de la Universitato de Richmond diagnozis la
viron: laux la
analizoj de la paciento, ili trovis fecxon kaj fungon,
kiuj sintezis
karbonhidratojn el lia mangxo en alkoholon.
Usonano
venkis la sindromon post preni antifungajn kuracilojn kaj
ses-semajnan dieton, kiu ekskludis karbonhidratojn.
La plej longaj haroj
La
17-jaragxa junulino havas la plej longajn harojn
Post terura barbireja sperto antaux11 jaroj, Nilanshi
Hat Patel
ne plu havas siajn harojn trancxitaj - nun la 17-jara
indianino havas la
defenditan titolon "adoleskanto kun la plej longa
hararo de la mondo".
La nova
hara longo konfirmita de la Guinness-Libro de Rekordoj
estas 1,90 metroj.
Kun tio
sxi havis sian rekordon mezuritan en 2018 denove je
preskaux20 centimetroj
superis kaj defendis sian titolon. La longaj haroj
estas siaj
Varmarko de siaj amikoj, Patel nomas sxin
"Rapunzel".
Literaturo
Leonid Sobolev
Barbiro Leonardo
Unuafoje
mi ekvidis lin en unu el cxemaraj kanon-baterioj, kien li
alveturadis per tramo (tiamaniere en Odeso oni
direktis sin al fronto).
Li alvenadis cxi tien trifoje semajne laux la ordono
de la urba soveto -
La vigla donaco al la rugxflotanoj, la gaja festo de
higieno.
En
arbustaro apud la kanono numero du oni instalis spegulon kaj
tabuleton, la baterianoj amasigxis cxirkauxe,
senpacience atendante sian
vicon kaj anticipe tusxante la mentonojn. Klaketante
per tondilo,
kvazaux kastanjetoj, li kantis, zumis, shercis, liaj
flekseblaj fingroj
ludis per brilaj iloj, kaj iam, kiam ambaux liaj manoj
estis okupitaj
per sxprucigilo, li jxetis la kombilon al la supra
lipo kaj fiksi gxin
per la nazo. La razilo rapidflugis en siaj lertaj
fingroj, minacante al
nazo aux orelo per rapidaj svingoj, kaj la vica
kliento timeme glitis
per rigardo tra la spegulo, observante gxian brilantan
flugon. Sed
spritajxoj kaj kantoj neniel malhelpis laboron, kaj
razilo glitis tra la
vangoj, preterpasante cxiujn altajxojn, kaj Leonard
kvazaux fakiro
rapide demetis brusttukon.
- Garantio estas dum du semajnoj, por brunuloj - dum
unu kaj duono! Kiu
sekvas?
Eksidante sur la segxon, mi nevole admiris, rigardante al spegulo,
liajn fingrojn. Maldikaj kaj flekseblaj, ili delikate
palpis tufojn,
senerare elektante tion, kion necesas tondi.
Cxiu fingro lia, pala kaj fajna, sxajne vivis sian
sencoplenan sagxan
vivon, kaptante ringon de tondilo, fikspremante
kombilon aux trilante
per tondmasxino, en senlaca movigxo, en gaja petolado,
en konstanta
sekvo post la kanteto, akompananta laboron.
Ne detenante min mi diris:
- Per tiaj fingroj kaj auxdpovo vi povus violonludi.
Li ekrigardis min tra spegulo kaj ruze okulumis.
- Bona hararangxo ankaux estas negranda sonato. Cxu
ne?
Ni ekbabilis. Liaj okuloj, grandaj kaj nigraj, igxis
revemaj. Li
rakontis pri sia profesoro, kiu nomas lin juneska
talentulo, pri la
violono, pri tio, ke post fino de la milito li studos
en teknikumo kaj
lasos frizadon, pro kiu oni nomis lin Leonardo,
kvankam li estas Leo. Li
parolis pri la muziko, pri liaj plej sxatataj
muzikajxoj. Liaj fingroj,
kvazaux fiksauxskultante, cxesis petoli. Liaj fingroj,
esprimivaj kaj
lertaj, ili tenis nun la kombilon kapteme kaj forte,
kvazaux stangon de
violono.
Ordiginte hararojn de cxiuj dezirantoj, li prenis la violonon, kiun
li cxiam kunportis al la baterio, kaj rugxflotanoj
denove cxirkauxis
lin. Versxajne, tiuj postrazaj koncxertoj igxis
tradiciaj por la baterianoj.
La suda auxtuna suno lumis sur gxisbrile razitaj
glataj junaj vangoj, La
vasta maro logis al si tra verdaj brancxoj de
arbustoj, kaj enorrma
korpo de la kanono numero du, etendinte longan
rostron, silente
fiksauxskultis en melodiajn ukrainajn kantojn, en
dissxutitajn perlojn
de Sarasate, en mildajn enspirojn de la mendelsona
koncxerto. Leonardo
violonludis, rigardante antaux si tra la kanono kaj
arbustojal maro,
imitante nevideblan orkestron kaj de tempo al tempo
memorigante pri gxi
per plensona gxusta vocxo. kaj sxajnis, ke vidas sin
mem sur granda
estrado, meze de ondigxanta arbaro de arcxoj kaj
milita kupro de trumpetoj.
Lauxvica
rumana obuso, eksplodinta post la arbustoj, cxesigis la
koncerton. Leonard kun suspiro mallevis la violonon.
- Denove ebria timbalisto lasis fali bastonon. Ili
bezonas severan
dirigenton. Cxu ne?..
Alian
fojon mi renkontis Leonardon en hospitalo. Li kusxis, kovrita
gxis la mentono per litkovrilo, kaj liaj nigraj
humidaj okuloj estis
tristaj. Mi rekonis lin kaj salutis. Li kapjesis al mi
kaj provis
sxerci. La sxerco fiaskis. En la koridoro mi demandis
la kuraciston, kio
okazis al Leonardo.
Estis alarmo. Cxiuj el la perukejo ekkuregis al
rifugxejo. Gxi trovigxis
sub kvin etagxoj de granda domo. Bombo falis sur la
tegmenton, kaj la
domo, farita el odesa rompebla kalksxtono, falegis. La
rifugxejo estis
sursxutita.
En gxi estis mallumo kaj sufoka aero, plena je
polvo. Neniu estis
mortigita, kaj la homoj jxetis sin por sercxi
elirejon. Ekkriis virinoj,
ekploris infanoj. Kaj tiam auxdigxis lauxta vocxo de
Leonardo.
- Sxa! Silenton! Kio okazis? Nu, negrava alarmo, oni
jam bombis... Nenio
okazos plu... Silentu, mi diras! Mi staras cxe
ventoltruo. Ne malhelpu
min kontaktigxi kun la ekstera mondo!
Cxiuj en
la rifugxejo ekxilentis kaj trankviligxis. Leonardo
ekparolis tra la ventoltruo, kaj cxiuj auxdis, kiel li
alvokis iun,
versxajne, unu el tiuj, alkuris al la ruinoj, nomis la
adreson de la
domo (estintan adreson, diris li), alvokis helpon kaj
fajrobrigadon.
Sola cxe sia ventoltruo, cedante al neniu sian
komandpunkton, li
ordonis, konsilis, kiel pli bone atingi lin. Li
demandis, kiel pasas
foslaboro, kaj parolis pri tio en mallumon. La homoj
trankvile kusxis
kaj atendis. Cxiuj soifis - Leonardo diris, ke oni jam
tiras akvohoson
al la ventoltruo. Farigxis sufoke - li promesis aeron,
cxar de sia loko
li jam auxdis batojn de hojoj kaj fosiloj. Li anoncis
en mallumon, kioma
horo estas, informigxante pri tio tra la ventoltruo,
kaj al cxiuj
sxajnis, ke tempo pasas terure malrapide. Laux lia
informo, pasis
cxirkaux ses horoj. Fakte ffoslaboro dauxris pli ol
diurnon, kaj helpo
venis tute ne flanke de la ventoltruo, tra kiu li
parolis. La ventoltruo
ne estis, samkiel ne estis dum longaj horoj
fajrobrigadanoj, kiuj
disjxetadis sxtonojn ie alte sur amaso da ruinoj, nek
hojoj, nek
fosiloj. Tion cxi elpensis la gaja barbiro Leonardo,
por cxesigi
panikon, trankviligi la pereantajn homojn, kaj
esperigi ilin.
Kiam oni
atingis lin, li kusxis en la fora angulo, kaj liaj manoj
estis premitaj per peza sxtono. La fingroj estis
frakasitaj. Ambaux
manojn devis esti amputotaj gxis karpoj. Dum la unua
semajno post la
ektomio li petis elsxalti la radioaparaton, kiam
eksonis muziko. Poste
li jam auxskultis gxin trankvile, nur fermante la
okulojn.
1942
Tradukis la partoprenantoj de la virtuala E-rondeto en la
vocxa babilejo "Esperanto-lando".
Facila legajxo
Belulino Plagi
(Cxuvasxa fabelo)
Unu viro
havis tri filojn. Du pli agxaj filoj estis edzigxantaj, sed
plej malagxa filo ne havis edzinon. kaj venis tempo
por edzigxi Por li.
la patro elektis plej belan junulinon en vilagxo, kiu
nomigxas Plagi.
- Cxu placxas al vi Plagi?- demandis li la filon.
- Certe, placxas, sed oni diras, ke sxi estas tre
pigra - respondis
Ivan, - sxi cxiam rigardas spegulon, nur sin mem
amas.
- Fileto,- diris la patro,- ni instruos sxin labori.
Kaj
edzigxis Ivan kun la belulino Plagi. La edzigxfesto estis tre
grandioza.
Jen unua
semajno pasas, poste- la dua... Ivan laboras kun pli agxaj
fratoj, diligente laboras ankaux pli agxaj bofratinoj,
nur Plagi nenion
faras. Cxiutage sxi iras gxardenon kaj sidas en ombro
de arboj.
Foje
post la laboro cxiuj venis hejmen, sidis cxe la tablo por
vespermangxi, kaj la patro demandis:
- Diru al mi, knaboj, kiun laboron plenumis vi
hodiaux?
- Ni elradikigis arbostumpojn- respondis la filoj.
- Kaj vi, bofilinoj, kion faris?
- Ni sarkis en la terpoma kampo- respondis pli agxaj
bofilinoj.
- "kaj kiel pasis via tago, kolombineto?-
demandis la patro la plej
malagxan bofilinon.
- Mi sidis sub la pomarbo - sxi respondis.
La patro
versxis por cxiuj supon, metis apude pecon da pano kaj
viandon, sed apud la telero de Plagi nenion metis. Sxi
mangxis nur supon.
Matene
cxiuj iris labori, nur Plagi restis hejme. Sxi restis kaj
ekpensis: "Mallaboremajn homojn cxitie oni ne
estimas. Necesas ion
fari". Sxi ordigis cxion en la domo, lavis
plankon.
Vespere
la patro denove demandis:
- Kion vi faris, filoj?
Ili respondis:
- Ni dauxre elradikigis arbostumpojn.
- Kaj vi kion faris?"- demandis la patro pli
agxajn bofilinojn.
- Ni dauxre sarkis,- respondis ili.
- "Kaj vi, Plagi, kion faris? Cxu vi denove sidis
cxe la pomarbo?
- Ne, mi ordigis la domon, lavis la plankon!,- diris
Plagi.
La patro
versxis al la plej malagxa bofilino supon kaj metis apud
sxia telero pecon da pano. Mangxas Plagi supon kun
pano kaj pensas: "En
cxi tiu domo ricevas bongustan mangxajxon nur tiuj,
kiuj bone laboras
Morgaux
mi ankaux iros sarki en terpoma kampo".
Sekvatage sxi ellitigxis frumatene, kaj pasxis kun pli agxaj
bofratinoj en la terpoman kampon kaj dum la tuta tago
sarkis.
Vespermangxe la patro denove demandis:
- Kiun laboron plenumis vi, filoj?
- Ni finis elradikigi arbostumpojn,- respondis ili.
- Kaj vi, pli agxaj bofilinoj?
- Ni sarkis.
- Kaj vi, bela junulino Plagi?- lauxvice demandis la
patro.
- Ankaux mi sarkis, diris Plagi.
Kaj unu el pli agxaj bofilinoj aldonis:
- Plagi laboris pli rapide kaj diligente, ol ni.
La patro metis apud la telero de Plagi kaj panon, kaj
viandon!
Tiamaniere
Plagi alkutimigxis labori.
E-igis Olga Filippova.
Por la retumantoj
ILEI alvokas al
artistoj kaj aliaj
ILEI
devas kunveni rete en julio anstataux cxeesti cxiuj kune en
Kebekurbo kiel planite.
Ni planas vekigxon, ni planas VEKI, la 53-an Virtualan
E-Konferencon
ILEI. Vidu detalajn informojn en EKO 21. VEKI okazos
en la sama semajno,
tio estas de la 25-a gxis la 31-a de julio 2020. Vi
povas vidi la
programskizon cxe www.ilei.info. Videblas, ke ni estos
kune dum 13 horoj
tage, vespere kaj nokte, tra la tuta mondo samtempe de
Kalifornio gxis
Japanio.
En tiu programskizo aperas tri sesioj en cxiu tago.
Nia intenco estas,
ke cxiu sesio finigxu per koncerto. Ni alvokas al
artistoj, petante, ke
ili sendu filmeton kun hejma koncerto por ILEI gxis la
30-a de junio.
Dauxro : inter 30 min kaj unu horo. Ni deziras havi en
cxiu sesio la
lastan horon kun koncerto. Tio estas, ke ni devus
akiri 30 kontribuojn.
Ankaux povos esti koncertoj en rekta enreta partopreno
; por tio iu
artisto aux artista grupo povas skribi al ilei.prezidanto@gmail.com,
dirante : mi pretas ludi je tiu tago je tiu horo !
Bonvenon ! Pro tio ni
ne havos Internacian Vesperon, cxar ni ne vesperumos
samtempe kaj cxar
ni estos internacia grupo daUre tra la semajno.
Bv. anonci vian partoprenon gxis la 15-a de junio, kun
nomo, nomo de la
grupo, kiuj instrumentoj, titoloj, autoroj, dauxro.
CXu antauxe filmita,
cxu en rekta dissendo.
Mi povas informi vin, ke la unua sesio
"cxefplado" de la unua tago, la
inaugura "ceremonio" jam havas sian muzikan
kulminon. Do mi kalkulas je
via kontribuo por buntigi niajn kunvenojn, kiuj okazos
sur nova
platformo nun en konstruo, io kiel zomo au skajpo. Mi
estas je dispono
por respondi viajn demandojn.
Plie ILEI alvokas al lingvemuloj por la Lingva
Festivalo (27-an de
julio) al universitataj
profesoroj por la Tago pri Universitata Agado (28-an
de julio), al
mangxemuloj por la Gastronomia Rondo (29-an de julio)
kaj al pedagogoj
por la Pedagogia Tago (30-an de julio). Detaloj sekvos
en la retejo de
ILEI: www.ilei.info.
Mireille Grosjean, prez de ILEI, 2020-05-09
Cervantes kaj Don Kijxoto (Qujiote) por vi
Ekde la Internacia Tago de la Libro, la 23an de
aprilo, datreveno de la
morto de Miguel de Cervantes, Hispana
Esperanto-Federacio regalas vin
per dosiero kun la plena versio en Esperanto de lia
majstra verko “La
ingxenia hidalgo Don Quijote de La Mancha”. Elsxutu
gxin en la formato
ePub el tiu cxi ligilo:
https://www.esperanto.es/hef/index.php/295-don-quijote-en-esperanto.
Gxi estas la perfekta okupo por tiu cxi tago en tiu
cxi speciala periodo
de deviga enhejmigxo. Kaj ni povas fari tion
kolektive: ni proponas al
vi ke vi kunhavigu vian sperton kun la esperantistoj
en la mondo. Filmu
vin legante pecon de Don Quijote, vian preferatan aux
iun hazardan.
Sendu gxin al la adreso hef@esperanto.es, kaj ni
provos fari filmeton
kun selekto de tiu kolektiva legado. Aux mem alsxutu
vian legadon al la
reto aux al sociaj retoj, kun la etikedo
#DonQuijoteEnEsperanto.
Jen 3-minuta filmeto kun tri deklamoj el la verko Don
Quijote kun eta
surprizo por ke vi ridetu.
Federacion Espanola de Esperanto / Hispana
Esperanto-Federacio
Rodriguez San Pedro, 13, 3. ES-28015 Madrid (Hispanio)
Tel: (+34) 914 468 079 / (+34) 638 547 104; http://www.esperanto.es
Esperanto en Azio kaj Oceanio dumtempe nur rete
Pro la pandemio ni ne presos nek sendos surpaperan
(nigrablankan)
eldonon de "Eo en Azio kaj Oceanio" al la
kontribuintoj/abonantoj, cxar
ni volas eviti kunvenon por la ekspedo, kaj ankaux
cxar intertempe
fermita estas la domo de Japana Esperanto-Instituto,
kie niaj helpantoj
laboras.
KAWAMOTO Hiromi (Kauxa): anatiti.7@gmail.com
<Edukado.net> pri Cxinio
Bv. rigardi cxi tiun filmeton de www.edukado.net, ne
tiom pro la krona
viruso [cxiuj parolas pri gxi lastatempe], kiom pro la
instruado de
Esperanto en lernejo [malmultaj parolas pri gxi
lastatempe]. La temo:
"Kronvirusa intervjuo kun Wei Yubin - ..."
de Katalin Kovats kaj aliaj.
Vi trovos gxin rekte en la pagxo:
https://edukado.net/biblioteko/filmejo?iid=364