Esperanta ligilo
n-ro 2, februaro 2016
Enhavtabelo
La 21-a de februaro - tago de la gepatra lingvo
Tra la sortofrata mondo. Pentrajx-ekspozicio
por blinduloj
Diversaj interesajxoj. Vanila jogurto felicxigas.
Nitra (germane - Neutra) estas, kun 78 033 logxantoj (2014), la sesa plej granda urbo de
Slovakio, centro de la samnoma regiono, unu el ok slovakaj
provincoj.
Gxi situas cxe la rivero Nitra, en la montaro Tribecx, cxe la piedo de la
monteto Zobor, en la okcidento de la lando, 75 km nord-okcidenten de la
cxefurbo Bratislavo. Gxi estas facile atingebla de tie per
buso.
Nitra estas la plej malnova urbo
en Slovakio: La unua skriba mencio pri gxi devenas de la jaro 828. En la 9-a jarcento gxi estis cxefurbo de Granda Moravio, la unua
slovaka sxtato. Gxuste tiu urbo estas agnoskita
kiel lulilo de Kristanismo en Slovakio. Gxuste tie estis konstruita la unua
pregxejo, sanktigita de la episkopo el Salzburg. La urbon vizitis Cirilo kaj
Metodio. Historiaj monumentoj abundas en cxi tiu urbo.
Nitra estas sidejo de episkopujo, pro tio gxi havas multajn
religiajn monumentojn. La cxefa vidindajxo estas la kastelo, situanta en
areo kun multaj interesaj konstruajxoj muzeo,
seminarioj, pregxejoj, statuoj, ktp. Aliaj gravaj vidindajxoj estas la
cxefplaco kun teatro, sinagogo kaj la Kalvaria
monteto, de kie eblas havi belan vidon al la urbo. Por pli alta
vidpunkto, sportemuloj povos suprengrimpi la monton Zobor kaj gxui panoramon al
la tuta cxirkauxajxo.
La centro de Nitra estas suficxe
malgranda, kaj pro tio eblas iri piede al cxiuj programeroj de la Universala
kongreso. Eblas tamen veturi ankaux per buso aux per taksio - veturado kostas maksimume tri euxrojn. Restoracioj
kaj vendejoj estas multaj en la centro.
Omagxe de cxi tiu
urbo estas nomita asteroido 9543 Nitra.
Nitra estas ankaux universitata
urbo: tie trovigxas la Universitato de Konstanteno Filozofo kaj la Slovaka
agrokultura universitato. Cxi-lasta gastigos la UK-on.
Cxeesto de studentoj signifas ankaux abundon de
studenthejmoj, pro tio estos eblo logxi malmultekoste. Kompreneble, estas ankaux multaj hoteloj por tiuj, kiuj preferas
pli luksajn kondicxojn.
La 21a de februaro - Internacia Tago de la
Gepatra Lingvo.
Kial ni,
E-istoj, festas tiun tagon?
La 21-an
de februaro en 1952 la polico pafmortigis plurajn manifestaciantajn studentojn.
Tio okazis en la universitato de Dako, en Bangladesxo
(Banglujo). Tiuj studentoj manifestaciis, por ke oni agnosku la ekziston
de ilia gepatra lingvo, la bengala (bangla), kiun oni volis forigi de la
universitato favore al lingvo "pli granda", parolata de la fortuloj
de tiu momento.
Temas pri io, kio ripetigxas, en
diversaj formoj, dauxre tra la tuta mondo kaj tra la tuta historio ne nur en
Banglujo, sed ankaux, ekz., en Nederlando, kie la parlamento la 29-an de
septembro 2015 aprobis planon por lauxgrada forigo de la nederlanda el la
elementaj lernejoj favore al la angla.
Ne temas pri
unikaj okazajxoj. En Banglujo kaj en Nederlando temas pri okazo laux la sama logiko: "mi estas la fortulo, vi silentu kaj
eventuale, se vi volas paroli, vi parolu mian lingvon". Aliflanke, kiel cxiuj lingvistoj diras al ni (ni citas unu el ili, Ken
Hale): "Kiam lingvo mortas, ni perdas grandan intelektan ricxecon, kvazaux
oni faligis bombon sur la muzeo Louvre".>
La 17-an
de novembro 1999 Unesko proklamis la 21-an de februaro la Internacia Tago de la
Gepatra Lingvo. En 2007 ankaux la Gxenerala Asembleo de Unuigxintaj Nacioj
alvokis la membrosxtatojn por "Antauxenpusxi la konservadon kaj
protektadon de cxiuj lingvoj uzataj de la popoloj de la mondo.", samtempe
deklarante la jaron 2008 Internacia Jaro de Lingvoj.
Kiel rilatas al
cxio cxi E-o? La du aferoj ja rilatas inter si,
cxar la kernaj valoroj de cxi tiu tago, la multilingveco kaj la rajto de cxiu
homo paroli sian gepatran lingvon, estas ankaux la valoroj, kiujn la movado por
E-o defendas. Ni, la E-istoj, volas neniun lingvon malaperigi, ni volas, ke cxiuj lingvoj plu ekzistu, en respekto de cxies
lingvaj rajtoj kaj regu lingva justeco. Cxi-cele de multaj jaroj Universala
Esperanto-Asocio solene kunfestas cxi tiun tagon, i.a. por substreki, ke E-o ne
estas eliminanto de lingvoj, kiel estas la lingvoj de
grandaj ekonomiaj kaj militistaj potencoj.
"Ni volas <: montri al la
mondo, per faktoj nerefuteblaj, tion, kion la mondo gxis nun ne volis kredi.
... ke reciproka komprenigxado inter personoj de malsamaj
nacioj estas tute bone atingebla, ke por cxi tio tute ne estas necese, ke unu
popolo humiligu aux englutu alian"... (Zamenhof dum la unua
kongreso de
E-o)
Eble, oni ankoraux demandos vin:
"Kial gxuste E-o?". La kialo estas simpla. Malantaux E-o ne estas sxtatoj, ekonomiaj, imperiismaj strebadoj,
nek popoloj, kies intereso estus la malaperigo de aliaj popoloj, ties lingvoj,
aux akiro de iliaj merkatoj. Malantaux E-o estas nur
bonvolaj homoj, kiuj celas justecon por cxiuj kulturoj kaj cxiuj lingvoj.
"Plifortigi la rajtojn de la parolantoj de cxiu lingvo
estas la celo, al kiu esence kontribuas E-o". (Prof. Robert
Phillipson). E-o estas ilo, akcelanta atingon de justa
komunikado kaj tiel de justaj rilatoj inter etnoj, kulturoj, popoloj.
Samtempe, ni, E-parolantoj,
invitas cxiujn ekkoni la internacian lingvon, E-on (ekz.,
per http://www.esperanto.net).
UEA-informado (redaktis: Renato Corsetti, Emilio Cid, Vasil Kadifeli, Stefano
Keller kun la teamo Zorgantoj pri Informado, ZPI)
---
Diskonigu la gravan rolon de E-o pri gxia respekto kaj subteno por la
lingva kaj kultura diverseco en la mondo! Traduku la sekvan komunikon
vialingven kaj vaste dissendu gxin ne nur la 21-an de
februaro 2016 al cxiu via konato ne-E-ista (sed ankaux al E-istoj!), al la
gazetaro, radio- kaj televido-stacioj loke kaj tutmonde, kun la afisxo
vialingva:
Pentrajx-ekspozicio por
blinduloj
Mi kaj mia edzo
rigardis la ekspozicion de fingropinto – palpeblaj pentrajxoj de s-ino Inka
Romanek (Inka estas artistnomo de la hungara nomo Ilonka), en la Biblioteko de
"Rбkуczi Ferenc II-a" de Miskolc. La pentristino jene konfesas
por la legantoj de nia revuo: "Kun mia patrina koro mi salutas la
legantojn de cxi
pagxo kaj dankas, ke mi
povas paroli pri mi, mia kariero, instigo. Cxar ankaux mi bezonas plenigxon per
nova forto, renovigxon, kiun certigas al mi la arangxon de
pentrajx-prezentadoj, ja dume el ridetoj de la cxeestantoj, el la amikaj
manpremoj, babiladoj mi cxerpas forton, persiston, vojmontron.
Malgraux niaj klopodoj ofte
okazas, ke ni devas forlasi nian agrable fluantan
vivon por bone plenumi niajn intervenintajn novajn vivotaskojn. Same
estigxis mi
"nestolasa"! Ja, mi estas agronomo kaj tiel
mi laboris gxis naskigxo de mia filino. En miaj plej auxdacaj
songxoj mi ne estus pensinta, ke aperigos iam mi romanojn aux mi havos
pentrajx-ekspoziciojn. Jam de mia 20a jaragxo mi sopiregis la
patrinecon. Nekalkuleble multfoje mi pregxis al la cxielanoj
por ke estu ankaux mi patrino. Sxajne mi estas
"malfrue maturant-tipa", cxar nur en mia 38-a jaragxo estis auxditaj
transmonde miaj petegoj. Animon entuziasmiga sento, nekredebla gxojo
estis kiam mi sciigxis, ke ankaux mi havas
"ventrologxanton".
Mi timis pri sxi, gardis mi ne kauxzi malbonon por la tre
atendita bebo. Sxi estis "mia trezoro".
Adйl refutis la onidiron:" fartas bone, kiel en ventro de sia
patrino." Sxi naskigxis komence de la 29a semajno de mia
gravedo. Post multaj semajnoj rakontis la kuracistoj, ke ili reigis sxin el stato de la klinika morto, kaj pri tio
sxi ricevis trifoje tutan sangosxangxon, forte luktante por vivigi la 1110
gramojn havantan animon. Je naskigxo de mia filino mi ribelis
kontraux mia vivo, kial mi ne povis fingxui la tutajn 9 monatojn de mia
gravedeco? Tion pensante ni portis hejmen mian
filinon Adйl, ke sxi povos vidi. En sia 4-monata agxo evidentigxis, ke pro troe
kvantigita dozo de oksigeno tiom grandmezure vundigxis sxiaj okuloj, ke ecx la
serioj de operacioj ne redonis sxian perditan vidkapablon: Mi proponis doni
mian cxion al Dio, nur
mia Adйl povu vivi, kaj mi sciu cxiam pri sxi, kion kaj kiel fari
en sxia intereso. Dum multaj noktoj larme mi suferis,
timegis. Cxu mi povos esti vere bona patrino sxia, cxar pli frue mi
neniam kontaktis kun blinda homo. Mi
atendis tian patrinecon, kian mi ricevis de mia patrino, kian mi vidis cxe miaj
fratino, amikinoj, kiujn mi vidis, spertis en mia cxirkauajxo. Dumtage mi parolis cxiam al mia blindulineto. Mi deklamis,
kantis al sxi, bele ornamite deklamis la Nacian Kanton de Petхfi, la himnon de
hungaroj, infanan dirajxon : "Boci-boci tarka: /Bovido
- bovido bunta:", fabelon pri la turka Mahometo: Adйl unuajare jam diris
etfrazojn, kaj kiel demandas ankau la vidanta hometo, mia eta nevidanta homo
demandis ties multoblon. Sxi ofte etendis siajn etajn manojn: "Panjo, mi
prenos Jezueton". Au: Mi prenos la muzikon:ks."
Sxi petis kaj sciis, ke la panjo metos en sxiajn manojn la
nevideblan, nekonatan ajxon objekton. Komence mi preparis el kartono
detrancxite kaj surgluate al kartono la erojn de ilustraj materialoj, kiuj
estis
longe la plej sxatataj
ludiloj de mia filino. Kun ili sxi dormis, kun ili ni promenadis.
Mi longe meditis, kiel mi povu krei tiujn pli longdauxraj, dauxremaj, temporezistaj, por
montri ilin al sxi ankaux en sxia pli agxa epoko. Tiel mi
iris po gradoj al la pentrado.
Kvinjaragxe, kiam sxi demandis
min konsternigxvizagxe: "Cxu vi samtempe vidas la riveron kaj la
transbordajn domojn, arbojn, flugantajn birdojn?" - vi
povas imagi, kion mi sentis!!! Pli frue sxi pensis, ke samkiel sxi perfingre
povas samtempe nur unu objekton "rigardi"- palpi, ankau ni, vidas! Al Adjl per miaj pentrajxoj mi klarigis la
mondon, ties admirojn, kaj mi kredis, kredas, ke ties helpo mi povas konstrui
sxian imagmondon, "vidigi" la velantan cikonion, la cervon blekegan
sur la arbara kampo, la pregejon de Kocsйr/Kocer/ kie si estis baptita, ks. Sxi
estas ne nur mia inspirantino, sed unu el miaj mendintoj! Dum longaj jaroj
restis kun mi la malgajeco nevolante forlasi mian koron, sed ADЙL tamen montris
al mi la vojon por trovi tiujn "fortojn" per kiuj lau miaj kapabloj,
el mia patrina spirito mi povis krei la pli bonan, pli belan. Adйl estas mia vera "malgajeco-foriganto", ja la de si ricevita
mia patrineco spertigis min pri tio, ke: jes ekzistas kreanta sufero sed ankau
tio: se vi volas ion vere purakore, la sorto ne fermas la pordojn antau vi. Mi scias. Mi bone scias, ke malfacila estas la povo".
Ne estas facila afero vivi kiel "blankbastonulino", sed same
malfacila estas la situacio de la patrino de la "blanka-bastonulino",
sed mi konfesas: mi neniam povas rigardi nin kiel finitan kreajxon de Dio! Nia
estonto, niaj ebloj, sxancoj staras antaux ni, ni
neniam tombigu niajn songxojn, sopirojn!
Dio kreis la mondon por ni cxiuj! Kvankam vi povas naskigi
kun alieco, audo-traumate, movad-reduktite kun okulproblemoj, sed se suficxe da
KREDO, AMO, PERSISTO, FORTA VOLO kaj CELKONSCIO estas en ni, ni povas tamen
plenumi nian mision, ni povas bone senti nin en nia korpo, mondo.
En intereso de nia filino ni translokigxis al Budapesxto. ADЙL iris
tie en infangxardenon, tie finis sxi la bazlernejon. Antaux ses jaroj sxi eminente ekzamenigxis kaj atingante 440
punktojn estis enskribita al la de sxi tre sopirata Komunikada kaj Medioscienca
fako de la Budapesxta Komunikacia kaj Komerca Altlernejo. Mi estas sxia
"lauxta libro", mi legas al sxi multegajn literaturajxojn, inter kiuj
sxi valore kaj diligente lernas, memstare orientigxas,
informigxas.
Miajn bildojn
cxiukaze mi pentras al tolo antauxe prilaborita per glitigitajxo, kio ebligas
la "rigardadon" per la fingropintoj, por ke gxi ne krevu pro la
palpadoj, ne rompigxu la tolo, kaj ankaux ne la dike surportita kolorigajxo.
La ensxtopado de la tol-truoj (la kovro, la kasxo de la truoj) estigas ne disigeblan
ligon inter la tolo + la lignofabrika plako, iu specia glumaniero, plej ofte
aplikita ligfarbo estas al tiu proceso: la gluajxo. Pri la gluajxo pli multe mi
ne scias, sed mi scias tiom, ke mi povas gin kaj varme kaj malvarmstate
surporti la tolon sur iun fiksan, rigidan plakon. Tiun
laboron mi faras cxiam antaux komenco de la pentro, sed gxenerale mi acxetas
gxin al la de mi dezirata tolmezuro/ en la butiko. Do,
"nuda" estas mia antauxpreparita tolo, kiam mi komencas "plenigi,
vivigi" gxin.
La specialan kolorigajxon mi
portas sur la tolon plurtavole atendante la sekigxon de unu, poste
denove unu tavolo, kaj same mi konstruas plu, kaj plej fine mi lakigas la
pentrajxon. Mia ADЙL pritaksas gxin unue, plejmultokaze sxi estas la titoldonanto,
kion cxiukaze mi surbildigas per kolorigajxo kaj pere de braila
skribo.
Miaj koloroj estas intence
malmolaj, por ke la apenau vidantoj, rekonu kolorojn de miaj pentrajxoj:
Miajn skrib- kaj pentrilojn mi mergas en mian dolcxpatrinan animon, de tie mi
pentras miajn sentojn, pensojn. Mi sopiras, ke per miaj pentrajxoj ne nur al
mia filino, sed ankaux al sxiaj samsortanoj mi povu doni travivajxon, ja ankaux la blinda homo havas senton de beleco, ke tiu povu
klarigi, preni, vidi spirite la objektojn, kiuj faras cxirkau si la atmosferon
de konfido. Gxojo estas por mi, se la vidantoj pasigas tempon cxe niaj
ekspozicioj, kaj ni kredas ilian komprenon kaj ke ili
eksentas ties mesagxon, ja la kolormondo de la bildoj faras ankaux al ili
gxueblan vidindajxon, kaj kiel mia ADЙLKA esprimis sin klare: "Estu ili
pontetoj inter la vidantoj kaj nevidantoj".
Panjo Maria.
Aleksandr Logvin.
Cu dezirinde eminenti,
grimpadi
supren en la viv'
kaj fierege antauxsenti
la senmortecon de l'
arkiv'?
La cel' de l' kreo - la sindono,
ne kubutado por
prosper',
nek memadora fanfarono,
nek la ajn-kosta
glor-kaper'.
Jes, tia estu nia vivo,
ke nin ne logu falsa
fam',
kaj nin impulsu por
aktivo
ne la memamo, sed
homam'.
Ni gvidu tiel la vivkuron,
ke ni, post nia
malaper',
en homaj koroj lasu
spuron,
ne sur la flavo de l'
paper'.
Respondo al ne justa
kritikulo
Ne pensis mi respondi la "kritikon"
de l' homo, kiu diras,
ke la lingvo
farita arte, kun la cel'
humana,
jam mortis kiel venko de
l' naturo;
sed kiel diris unu el l'
amikoj,
respondi oni
devas, se utile
por bono de l' afero
sankta estas.
Do, mi, memorigante la laborojn
de la samideanoj faraditajn,
demandas:
"Cxu la lingvo Esperanto
ne konas la doloron,
dramon, gxojon,
esperon, lukton, stilon,
belajn verkojn?
Cxu gxi aspekton havas nenaturan?"
Ho, vi, amikoj, kiuj bone scias,
ke nia lingvo vivas,
kreskas, sentas,
internan
senson kaj ideon havas,
decidu mem, cxu tiu
kritikisto
la rajton havas tiel
nin ofendi?
Pardonu lin, estonta la homaro:
cxar li ne sciis, ke li
tre eraras.
Vivadas kaj vivados Esperanto,
trezoro ja neelcxerpeble
ricxa
de sentoj, pensoj,
lauxnatura arto!
17/10/1943
El la verko "Sur la Vivovojo":
Poemoj", originale verkitaj en Esperanto de Aleksandro Porfirjevic Logvin
kaj eldonita de J. R?gulo per BELETRAJ KAJEROJ de
STAFETO, serio 24, en 1964.
LOGVIN, Aleksandro (1903-1980). Ukraino. Pri si
mem, li skribis: "Mi estis laboristo, fervoja konduktoro, relsxangxisto,
kontoristo, metaltornisto, jxurnalisto. Esperantisto depost 1923." Antaux 25-30 jaroj de la pasinta jarcento, li kontribuis al nia
beletro, cxefe per "Heroldo de Esperanto", sub la plumnomo Liljer.
Post granda silento, denove ekpublikis en 1959.
Fabloj
Konsilo
Iu duko
dum tri monatoj siegxis fortikajxon de malamiko, sed ne povis akiri gxin. Malkontenta pri sia milittrupo, li komisiis al sia konsilanto skribi
leteron hejmen, ke li ordonas sendi pluan tacxmenton de la plej kuragxaj
militistoj. Sed la konsilanto respondis, ke armeo de
virsxafoj, gvidata de leono, estas pli efika, ol armeo de leonoj, kies estro
estas virsxafo, kaj proponis voki alian komandanton. .
Sorcxa vazo
Foje al malricxulo iu donacis belan vazon. Tuj li volis vendi
gxin, sed admiris gxian belecon kaj pro tio ne sukcesis porti gxin al bazaro.
Sxiris li kelkajn kampoflorojn kaj starigis en la vazon.
"Kial do tia bela bukedo devas stari inter
araneajxoj?" - li pensis. Do, li forbalais la
araneajxojn, purigis la cxambron, forigis musojn kaj blatojn, kaj jam ne tiom
mizera sxajnis esti la domo, sed varma kaj komforta.
La plej malfelicxa en la
mondo
(budhana
fablo)
Vivis iam en iu
vilagxo iu maljunulo. Li estis unu el la plej malfelicxaj en
la mondo. La tuta vilagxo lacigxis pro li. Cxiam li estis malgaja, cxiam
plendis, cxiam li estis malbonhumora, cxiam grumblis. Ju pli
longe li vivis, des pli malica li igxis, des pli venenaj estis liaj vortoj.
Homoj evitis lin.
Lia malfelicxo kvazaux infektis. Ne esti malfelicxa
apud li estis iel hontinde. Li kreis la senton de
malfelicxo cxe la aliaj.
Sed foje, kiam li 80-jarigxis, okazis io nekredebla: disvastigxis onidiro, ke hodiaux la maljunulo estas felicxa. Li
ne plu plendas, ridetas, ecx lia vizagxo sxangxigxis.
Kolektigxis la
tuta vilagxo.
- Kio okazis al vi? - oni
demandis la maljunulon.
- Nenio, - li respondis. - Dum okdek jaroj mi klopodis esti felicxa, sed
ne sukcesis, do, mi decidis resti sen felicxo. Jen kial mi gxojas.
Definitiva
deziro (daosa fablo).
Foje
lignohakisto renkontis en arbaro la senmortulon el Daoso. Tiu kompatis la malricxulon kaj promesis plenumi lian deziron.
Nu, la viro,
sen pripensi longe, petis de li oron. La senmortulo tusxis per fingro
iun sxtonegon, kaj gxi tuj igxis ora. Sed la lignohakisto iel strange rigardis lin.
- Prenu, tio estas via, - diris la senmortulo, - Cxu malmulte mi donis al
vi?
- Ne, mi sxangxis mian deziron. Mi ne plu bezonas oron,
nur vian fingron.
Vanila jogurto felicxigas
Ecx se gxi ne
cxiam aparte bongustas, tamen vanila jogurto felicxigas. Ankaux specoj kun malmulte da graso pligajigas la homojn laux raportoj de esploristoj.
Per emociaj reagoj eblas iom pli bone klarigi la merkatan sukceson,
ol per la bona gusto.
"Cxe nutrajxoj estas multaj
produktoj, kiuj koncerne la gustosenton estas nekredeble bone prijugxataj, kiuj
tamen malsukcesas en la merkato", - klarigas profesoro de la instituto por
nutrajxosciencoj cxe la agrikultura universitato en Vieno.
Aliaj nutrajxoj nur modere
bongustas, tamen ili estas ege sukcesaj. "La kunteksto
inter la bona gusto kaj la merkata sukceso do estas malforta", - diras la
profesoro. Pro tio oni esploris, cxu emociaj reagoj posedas
pli da eldirpovo.
La esploristoj tiucele prezentis al testpersonoj
parope diversajn specojn de jogurto de pluraj produktantoj. Kvankam ili cxiuj estis disvolvitaj kaj enmerkatigitaj per la same
alta fortostrecxo, unu jogurto el tiuj du jogurtoj estis sukcesa kaj unu ne.
Post tio la jogurtmangxintoj prijugxis diversajn personojn sur portretaj fotoj.
Cxe tiuj
testoj, kiuj projekcias emociojn, al la testpersonoj estas prezentata serio da
bildoj, sur kiuj la vizagxoj montras suficxe neuxtralan, emocie malklaran
esprimon. Se la testpersonoj nun atribuas al tiuj bildoj ecojn kiel
"afabla", "aventurema", "fidinda" aux
"arogema", "suspekta" kaj "deprimita", ili en
tiujn bildojn interpretas siajn proprajn emociojn. Per tio
eblas eltrovi, cxu la konsumo de jogurto sxangxis ilian humoron.
Estis apenaux kunteksto inter la
gustimpreso de la testpersonoj kun emociaj sxangxoj. Aromoj de fragoj kaj ananasoj ne alportis iujn signifajn sxangxojn
de la humoro. Kompare al "normala" jogurto de la sama gustospeco aliflanke jogurto kun malmulte da graso
donis al la animstato pozitivan pusxeton.
Tamen plej bone pliheligi la
humoron povis vanila jogurto. Tio konfirmas pli fruajn studrezultojn, laux kiuj
milda vanila odoro, ekz., en atendocxambroj de
malsanulejoj, igas la homojn malstrecxitaj kaj ne nur plibonigas la klimaton de
la ejo, sed ankaux la klimaton inter kuracistoj kaj pacientoj.
Oni demandis la testpersonojn
ankaux antaux la gustotestado, kion ili atendis de la
koncernaj gustospecoj. Se ili spertis pozitivan
surprizon, tio ankaux efikis pozitive al ilia humoro. La esploristo konkludas,
ke ja eblas iomete pli bone ekspliki la merkatan
sukceson per emociaj reagoj, ol per gusto, tamen la diferencoj ne estas, laux
li, tiom dramecaj, ke per tio eblus fidinda prognozo rilate al la merkata
sukceso.
Imiti nian vidalvidulon helpas
pli bone kompreni ties sentojn, sintenojn kaj celojn. Tio
funkcias en gaja situacio, sed ankaux cxe funebro.
Se iu
subridas, baldaux tio trafas ankaux la tutan grupon. cxar
apenaux io alia estas tiel infekta kiel ridado. "Ridado
estas signalo por aliaj, ke iu ne estas minaca, sed bonhumora. Pro tio oni ankaux sentas sin allogata de gajaj homoj", diras
psikologino de la universitato de Graz en Auxstrio. Ridado kun aliaj okazas tute auxtomate: "Se ni observas aliajn
homojn cxe ridado, en la cerbo aktivigxas regionoj, kiuj aktivas, kiam ni mem
ridas. Tio preparas nin por kunridado."
Tio estas ankaux montrebla cxe
bildodonantaj procedoj, kiel la Elektra encefalografio
(EEG). Jam minimumaj movoj de la vizagxaj muskoloj, kiujn ni
"kopias" de nia vidalvidulo, estas tiel pruveblaj. Tio okazas
fulmrapide: Dum nur 300 gxis 400 milisekundoj estas mezurebla reago, kiu ofte
per la libera okulo ecx ne estas perceptebla. La vizagxesprimo de la
vidalvidulo efikas cxe tio, ofte pli ol sxerco: "La ridado de aliaj estas
la plej efika elvokilo por ridado", diras la esploristino.
Akcepti la infekton de emocioj de
aliaj homoj ankaux helpas kompreni pli bone ties sintenojn kaj celojn en la
cxiutago. Tio tamen ne nur funkcias cxe gajeco, sed ankaux
cxe funebraj sentoj, kaj tion pli facile akceptas virinoj, ol viroj, tion
montris studajxoj. "Tamen, se temas pri la forteco de la infekto de
ridado, la diferenco inter la seksoj ne estas mezurebla", sxi diras. Kune kun sia teamo nun sxi volas kompreni, kial la mekanismo pri regulado
de emocioj jen kaj jen malsame funkcias cxe viroj kaj virinoj. Ankaux krom tio
laux sxi, ekzistas grandaj diferencoj pri tio, kiel
forte homoj transprenas la emociojn de aliaj homoj.
Cxiukaze ni
pli volonte akceptas la infekton per ridado, ol per io negativa. "Ridado en la cerbo produktas pozitivan, rekompencan
efikon", klarigas la psikologino. Komuna ridado, ekz.,
inter amikoj estas la esprimo de komunaj sentoj kaj montras, ke oni povas fidi
unu la alian, kaj tio plifortigas la ligojn inter la amikoj. Aliflanke homoj,
kiuj apenaux akceptas esti infektataj de la ridado de aliaj homoj, tiuj en sia social vivo pli
ofte renkontas malfacilajxojn.
Ridado povas
ankaux havi minacan efikon al aliaj homoj, kaj povas ekesti ecx timo pro la
ridado de aliaj. La cerbo de tiuj homoj akceptas unuavice nur negativajn
informojn, la trafitaj homoj sentas sin priridataj kaj reagas incitite.
Fakte ankaux en
la cxiutago ridado ne cxiam esprimas afablan sintenon, sed plej ofte gxi estas
miksajxo de gaja, bonintenca gxis malama kaj jen kaj jen malica ridado.
Sed tiu miksita ridado apenaux infektas homojn. Plej
forte
efikas tiucele la gaja
ridado.
Anton Oberndorfer.
(laux
Esperanta Retradio).
??2016-apr-08/16 : PRINTEMPaS, intensivaj kursoj
kaj KER-ekzamenoj (B1, B2, C1), rete: gresillon.org/printempas 2016-apr-20/24 :
Korusa renkonto de Interkant' kaj verkadaliero Krajon'-Ankro, rete:
gresillon.org/koruso 2016-jun-12/17 : La Luaro la? la
vortoj, turisma semajno la? verkistoj, rete: resillon.org/s1 2016-jul-04/15 : Dektaga kurso
pri la esprimo de la tempo en Esperanto, rete: gresillon.org/s2 2016-a?g-06/13
: SOMERAS, la Esperanto-studad-semajno post FESTO, rete: gresillon.org/s3 2016-a?g-21/28
: Festa semanjo por infanoj, adoleskantoj kaj familioj, rete: gresillon.org/s4 Kontakto:
kastelo@gresillon.org,
+33-2.41.89.10.34, rete gresillon.org/kontakto.
Esperanto amuze
(la
elekto de sxercoj el la libreto
"Esperanto laux amuzmetodo" de Andrzej Pettyn)
Minaco
Trupo de migranta teatro
prezentas sian teatrajxon en malgranda urbeto. Bedauxrinde, la ludo de la aktoroj ne konvenas al la gustoj de la spektantoj.
En la spektejo komencas auxdigxi mokoj, malicaj vortoj kaj fine agresivaj
krioj. Unu el la aktoroj interrompas la ludon kaj rekte sin turnas al la
publiko:
- Mi konsilas al vi, gesinjoroj, silentigxi kaj
konduti kviete, cxar nia trupo estas pli multnombra, ol vi!
Garantio de sukceso
Paciento plena de zorgemo pri la
propra sanstato, demandas sian kuraciston:
- Bonvolu sincere diri al mi, cxu ekzistas eblo kuraci cxi tiun malsanon?
- Kompreneble! - respondas la kuracisto. - Mi jam havis kelkajn tiajn kazojn kaj mi kredas, ke cxi-foje mi
sukcesos...
La nigra serio
Pariza anekdoto
el la serio de la tiel nomata "nigra humuro"/ Renkontigxas du
posedantoj de sepultentreprenoj.
- Nu - demandas la unua - cxu vi havis hodiaux
bonan tagon?
- Jes - respondas la alia - mia firmao ricevis mendon por prizorgo de tri
sepultoj. Kaj vi?
- Cxe mi, terure, neniu sepulto. La nigra serio dauxras jam la kvinan
tagon.
Mi estas cxefo de polico
La cxefo de la polico en la loko
B. en Britujo, sinjoro Harry A., estis veturanta per trajno en kupeo, en kiu
estis transveturigata grupo de mensmalsanuloj. Iumomente la kupeon eniris
flegisto gvidanta la grupon kaj komencis kalkuli siajn prizorgatojn: "Unu,
du, tri, kvar, kvin... Kaj kiu vi estas?" - li demandis sinjoron A. Tiam sinjoro A. respondis: "Mi
estas cxefo de la polico en la loko B." "Ses"
- diris la flegisto.
Gxusta propono
Dum divorca proceso geedza paro
havanta tri infanojn ne povis interkonsenti, kiu el ili
prenu du infanojn kaj kiu unu infanon. Fine la kolerigxinta edzino ekkriis:
- Bone, ni do atendu gxis ni havos kvar
infanojn!
La tribunalo unuanime akceptis la proponon.
La plej belaj trompoj
En Francujo
aperis libro, priskribanta la plej efektajn trompojn. Jen du el ili, el la kategorio de tiuj, kiuj cxirkauxiras cxiujn
jurajn preskribojn.
En gazetoj aperis la jena anonco: "Por 5
frankoj mi havigas absolute perfektan rimedon kontraux puloj". Al tiuj,
kiuj sendis la monon, la trompanto sendis perposxte malgrandan lignan tabuleton
kun la instrukcio: "Metu la pulon sur la
tabuleton kaj frapu gxin forte per martelo!" Kaj jen alia trompo:
"Por 10 frankoj mi sendos kompleton de la fotoj de Nudeco..." La
trompanto sendadis fotojn de la panoramo de negranda vilagxo, kies nomo estis
Nudeco...
Agrabla akuzo
Renkontigxas du pensiuloj:
- Kio nova cxe vi? - demandas
unu el ili. - Mi jam delonge ne vidis vin.
- Jes: hm: mi jxus forlasis malliberejon post 8-monata karcerpuno pro perforto
de junulino.
- Pro perforto de junulino? - ekkriis
konsternite la konato. - En via agxo de 90 jaroj? Ja
tio cxi estas ridinda!
- Kompreneble, ke tio cxi estas ridinda, sed la akuzo estis por mi tiel agrabla, ke mi konfesis gxin.
Kompilis Andrzej Bach
el Gdynia
(Pollando).